شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار است روز چهارشنبه نشست دورهای خود را برای بررسی وضعیت افغانستان برگزار کند؛ نشستی که انتظار میرود تمرکز آن بر وخامت اوضاع حقوق بشر، بحران انسانی و تنشهای سیاسی منطقه باشد. این جلسه در شرایطی برگزار میشود که مأموریت سیاسی سازمان ملل در افغانستان (یوناما) نزدیک به سه ماه است بدون نمایندۀ ویژۀ دایمی فعالیت میکند؛ موضوعی که نگرانیها را دربارۀ کارایی این نهاد افزایش داده است.
پس از پایان مأموریت رزا اتونبایوا در ماه سپتمبر، دبیرکل سازمان ملل هنوز جانشین او را معرفی نکرده است. تحلیلگران باور دارند که نبود یک چهرۀ رهبری مشخص، توانایی یوناما را برای مدیریت تعاملات پیچیده با طالبان و هماهنگی با کشورهای منطقه تضعیف کرده است. این خلای رهبری در زمانی رخ داده که افغانستان با یکی از دشوارترین دورههای حقوق بشری و اقتصادی خود روبهرو است.
یوناما از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱ تلاش کرده است نقش میانجی میان جامعه جهانی و طالبان را ایفا کند. این مأموریت چندین روند گفتوگو را پیش برده است، از جمله نشستهای دوحه که هدف آن ایجاد یک ساختار حکومتی فراگیر بود. با وجود این تلاشها، هیچیک از ابتکارها نتوانستند طالبان را به تغییر سیاستهایشان وادار کنند و بنبست سیاسی همچنان ادامه دارد.
فعالان حقوق بشر، بهویژه مدافعان حقوق زنان، از عملکرد یوناما انتقاد کردهاند. آنان میگویند که این مأموریت با وجود گزارشهای متعدد از نقض حقوق بشر، نتوانسته است فشار مؤثری بر طالبان وارد کند. زنان و دختران همچنان از آموزش متوسطه و عالی محروماند و محدودیتهای گسترده بر کار و حضور اجتماعی آنان اعمال میشود. این فعالان معتقدند که سازمان ملل باید موضعی قاطعتر و شفافتر در برابر سیاستهای طالبان اتخاذ کند.
در مقابل، طالبان بارها یافتههای یوناما را رد کرده و این نهاد را به «گزارشدهی نادرست» متهم کردهاند. مقامهای طالبان میگویند که یوناما باید رویکرد خود را تغییر دهد و بهجای انتقاد، بر همکاری تمرکز کند. این اختلاف دیدگاهها باعث شده است تعامل میان دو طرف پیچیدهتر و پرتنشتر شود.
انتظار میرود نشست پیشرو در شورای امنیت به موضوعات کلیدی بپردازد: افزایش محدودیتهای اجتماعی، بحران انسانی که میلیونها نفر را درگیر کرده، و روابط پرتنش طالبان با پاکستان. کارشناسان میگویند که بدون یک نمایندۀ ویژۀ مقتدر، یوناما نمیتواند نقش مؤثر خود را در مدیریت این بحرانها ایفا کند.
در نهایت، نشست شورای امنیت فرصتی است برای ارزیابی دوبارۀ نقش سازمان ملل در افغانستان و تعیین مسیر آینده تعاملات جهانی با طالبان. اما تا زمانی که خلای رهبری در یوناما برطرف نشود، تلاشهای بینالمللی برای رسیدگی به بحران افغانستان با چالشهای جدی روبهرو خواهد بود