کابل — شهروندان افغان که به کشور بازمیگردند، زیر بررسی سخت طالبان قرار میگیرند؛ امری که نگرانیهایی درباره آزادیهای مدنی و رفتار عادلانه برانگیخته است. مقامها تأیید کردهاند که همهی بازگشتکنندگان باید روند دقیق شامل تأیید هویت، ثبت بایومتریک و بررسی امنیتی را طی کنند تا اجازه ورود دوباره به کشور را بیابند.
به گفتهی مقامهای افغان، کمیسیون بازگشت افغانها ۱۲ کمیته را برای نظارت و کنترل روند بازگشت ایجاد کرده است. نخستین مرحله که توسط کمیته استقبال مدیریت میشود، شامل ثبت نام همهی شهروندان بازگشتی، بررسی اسناد و ثبت اطلاعات بایومتریک است.
تیمهای ویژه برای رسیدگی به موارد بازگشتکنندگان بدون اسناد گماشته شدهاند تا اطمینان حاصل شود که هر فرد از روند بررسی عبور کند. کمیتههای امنیتی نیز با این تیمها همکاری نزدیک دارند تا هر فردی که تهدیدی برای ثبات ملی تلقی شود، شناسایی گردد.
یک مقام ارشد طالبان تأکید کرد:
«حتی افغانها بدون اسناد هویتی معتبر، مدارک قانونی و بررسی اجازه بازگشت ندارند. نظام ما تضمین میکند که همهی بازگشتکنندگان پیش از ادغام دوباره در جامعه، بهطور کامل بررسی شوند.»
انتقاد از کنترل طالبان
منتقدان میگویند در حالیکه طالبان بر شهروندان افغان بازگشتی نظارت شدید اعمال میکند، افغانهای مقیم خارج در کشورهای میزبان اغلب از امتیازات ویژه برخوردارند. کارشناسان امور بشردوستانه هشدار دادهاند که چنین روند سختگیرانه نه تنها ادغام دوباره خانوادههای بازگشتی را به تأخیر میاندازد، بلکه آنان را در معرض سوءاستفاده اداری، ارعاب و نظارت قرار میدهد. ثبتنام جامع، جمعآوری بایومتریک و بررسی امنیتی بیشتر بر کنترل و پایش تمرکز دارد تا حمایت واقعی انسانی.
نگرانیهای منطقهای
بررسی سخت طالبان در شرایطی صورت میگیرد که نگرانیهای منطقهای درباره بازگشت افغانهای بدون اسناد از کشورهای همسایه رو به افزایش است. ناظران میگویند این رویکرد امنیت ملی را بر آزادیهای فردی مقدم میدارد و نشاندهنده اقدامات اقتدارگرایانه طالبان بر جمعیتهای آسیبپذیر است.
روایت متناقض
این وضعیت در تضاد آشکار با روایتی است که شبکههای اجتماعی افغان و برخی گروههای فعال درباره کشورهای دیگر، بهویژه پاکستان، مطرح میکنند؛ جایی که آنان خواستار پذیرش بیقید و شرط پناهجویان افغان هستند و دولتهای میزبان را زیر شعار «برادری اسلامی» یا «وظیفه همپیمانی» سرزنش میکنند.
پرسش کاربران
این تناقض باعث شده کاربران شبکههای اجتماعی بپرسند: اگر مقامهای افغان خود اجازه ورود شهروندان را بدون بررسی نمیدهند، چرا بر دیگر کشورها فشار وارد میشود تا افغانها را بدون مدارک معتبر بپذیرند ؟