با نزدیک شدن فصل زمستان، هزاران مهاجر افغان که اخیراً از پاکستان به کشور بازگشتهاند، با مشکلات جدی و شرایط دشوار زندگی مواجه شدهاند. گزارشها نشان میدهد که بسیاری از این افراد فاقد سرپناه مناسب بوده و در خیابانها یا کنار جادهها روزگار میگذرانند.
یکی از بازگشتکنندگان به نام عبدالباقی گفته است: «مشکل اصلی ما نبود سرپناه است. وقتی به کشور بازمیگردیم، نمیدانیم کجا برویم. از امارت اسلامی میخواهیم وضعیت ما را رسیدگی کند.» عبدالباری، دیگر بازگشتکننده، نیز تأکید کرده که بیشتر مردم بیخانمان هستند و روزهای خود را در خیابانها سپری میکنند.
علاوه بر مشکل سرپناه، کمبود غذا و کمکهای بشردوستانه نیز از دیگر چالشهای جدی است. بسیاری از خانوادهها گزارش دادهاند که کمکهای موجود کافی نیست و آنان هنوز برای تأمین نیازهای اولیه مانند غذا و لباس زمستانی با دشواریهای فراوان روبهرو هستند.
یکی دیگر از مشکلات مهم، دشواری در دریافت اسناد هویتی یا تذکره الکترونیکی است. عبدالمalik، یکی از بازگشتکنندگان، گفته است: «وقتی به ولایتهای خود میرویم، به ما میگویند باید برای گرفتن تذکره در همانجا درخواست بدهیم. اگر دولت این اسناد را صادر کند، بسیار مفید خواهد بود». نبود مدارک هویتی، دسترسی آنان به خدمات اجتماعی و کمکهای رسمی را محدود کرده است.
بر اساس آمار کمیسیون عالی امور مهاجرین افغانستان، تنها در یک روز بیش از ۱۱ هزار نفر از پاکستان و ایران به افغانستان بازگشتهاند. این موج گسترده بازگشت، فشار مضاعفی بر منابع محدود داخلی وارد کرده است. هرچند دولت و نهادهای بینالمللی تلاش کردهاند تا خدماتی چون سرپناه موقت، غذا، آب و خدمات درمانی ارائه دهند، اما این کمکها برای پاسخگویی به نیازهای گسترده کافی نیستDunya News+1.
سازمان ملل متحد و نهادهای غیردولتی نیز طرحی برای پاسخ یکپارچه به وضعیت بازگشتکنندگان ارائه کردهاند که شامل حمایت در مرزها و برنامههای ادغام مجدد در مناطق محل بازگشت است. با این حال، اجرای این طرحها زمانبر بوده و بسیاری از خانوادهها در حال حاضر بدون حمایت کافی در شرایط سخت زمستانی قرار دارند.
این وضعیت نه تنها چالشهای انسانی جدی ایجاد کرده، بلکه پیامدهای اجتماعی و اقتصادی نیز به همراه دارد. نبود سرپناه و خدمات اولیه میتواند منجر به افزایش بیماریها، سوءتغذیه و حتی بحرانهای امنیتی شود. کارشناسان هشدار دادهاند که اگر کمکهای فوری و گسترده ارائه نشود، زمستان پیشرو برای هزاران خانواده افغان به فاجعه انسانی تبدیل خواهد شد.
در نهایت، بازگشت گسترده افغانها از پاکستان در آستانه زمستان، آزمونی بزرگ برای دولت افغانستان و جامعه جهانی است. این بحران نیازمند همکاری فوری و مؤثر میان نهادهای داخلی و بینالمللی است تا از بروز یک فاجعه انسانی جلوگیری شود.