پیشاور — بنبست در گذرگاه مرزی تورخم وارد سیامین روز خود شده است، پس از آنکه مذاکرات پاکستان و افغانستان در استانبول بدون نتیجه به پایان رسید. با وجود میانجیگری ترکیه و قطر، این گفتوگوها بدون دستاوردی خاتمه یافت و بحرانهای اقتصادی و انسانی در دو سوی مرز را تشدید کرده است
تاجران در اعتراض به بسته بودن مرز دست به تظاهرات زدند
در گذرگاه مرزی تورخم، صدها مأمور گمرک، راننده و تاجر با برپایی تحصن، خواستار بازگشایی فوری مسیر شدند. معترضان دولتهای پاکستان و افغانستان را متهم کردند که اختلافات سیاسی را به مجازات جمعی تبدیل کردهاند، در حالی که هزاران کارگر و صاحب کسبوکارهای کوچک با نابودی مالی روبهرو شدهاند
شاکر خان افریدی، رئیس انجمن مالکان کامیون، گفت: «سی روز است که کامیونهای ما بیحرکت ماندهاند، کالاهایمان فاسد شده و کارگران ما گرسنه ماندهاند. اگر اسلامآباد و کابل نمیتوانند مشکلاتشان را حل کنند، چرا باید تاجران تاوان بدهند؟
تاجران هشدار دادند که در صورت ادامه بنبست، دامنه اعتراضها را به دیگر گذرگاهها گسترش داده و در پیشاور و جلالآباد نیز تجمع برگزار خواهند کرد
مذاکرات استانبول بدون نتیجه پایان یافت
گفتوگوهای استانبول که با هدف کاهش تنشهای مرزی پس از چندین هفته درگیری برگزار شده بود، بدون صدور بیانیه مشترک به پایان رسید
مقامهای پاکستانی، اداره طالبان را متهم کردند که نگرانیهای امنیتی اسلامآباد را نادیده گرفته و به اعضای تحریک طالبان پاکستان پناه داده است، در حالی که کابل ادعا کرد پاکستان از محدودیتهای تجاری بهعنوان ابزار فشار سیاسی استفاده میکند
منابع دیپلماتیک فاش کردند که حتی میانجیگران ترکیه و قطر نیز در پر کردن شکاف میان دو طرف ناکام ماندند و نشست در حالی پایان یافت که نشانههای آشکار از نارضایتی و ناامیدی در هر دو طرف دیده میشد
پیامدهای اقتصادی: میلیونها دلار زیان روزانه
بستهماندن طولانی گذرگاه مرزی تورخم همراه با گذرگاه چمن، مبادلات تجاری میان پاکستان و افغانستان را متوقف کرده است. پیش از آغاز بنبست، روزانه حدود دو هزار کامیون حامل میلیونها دلار کالا از مرز عبور میکردند، اما اکنون صدها کامیون در شرایط دشوار زمینگیر شدهاند و صادرات افغانستان — از جمله سیب، انگور و انار — در کانتینرها در حال فساد است
خان جان الکوزی، رئیس پیشین اتاق مشترک بازرگانی و صنایع پاکستان و افغانستان، گفت: «تجارت نخستین قربانی سیاست شده است. هر روز تعطیلی، میلیونها دلار زیان به تاجران وارد میکند و اعتماد چند دههای را از بین میبرد.» در مناطق خیبر و ننگرهار، قیمت مواد سوختی و غذایی افزایش یافته و هزاران کارگر روزمزد — از باربران تا رانندگان — منبع درآمد خود را از دست دادهاند
بحران انسانی در مناطق مرزی
در منطقه لندی کوتل، جرگهای از بزرگان و رهبران محلی خواستار بازگشایی فوری مرز شدند و نگرانیهای انسانی را مطرح کردند. شاه خالد شینواری، یکی از رهبران محلی گفت: «مرز تورخم فقط مسیر تجارت نیست، بلکه شریان زندگی ماست. هر خانوادهای در اینجا به رفتوآمد مرزی وابسته است؛ سکوت کامیونها یعنی گرسنگی در خانههای ما.» با وجود وعدههای مکرر از سوی دو کشور، هنوز تاریخ مشخصی برای بازگشایی مرز اعلام نشده است
پیامدهای راهبردی و منطقهای
کارشناسان هشدار میدهند که بنبست کنونی میتواند ساختار تجارت منطقهای را تغییر دهد. افغانستان اکنون در حال انتقال مسیرهای تجاری خود به بندر چابهار ایران است، امری که ممکن است نقش پاکستان را بهعنوان شریک اصلی تجاری کابل کاهش دهد. تعلیق توافقنامه ترانزیتی افغانستان–پاکستان نیز پروژههای مرتبط با کریدور اقتصادی چین و پاکستان و طرحهای اتصال آسیای مرکزی را با تردید روبهرو کرده است
یکی از اقتصاددانان منطقهای در اسلامآباد گفت: «کریدورهای اقتصادی بر اعتماد سیاسی استوارند — و این اعتماد به سرعت در حال فروپاشی است.» ناظران تأکید دارند که احیای گفتوگوهای دیپلماتیک تنها راه خروج از بحران است، در حالی که اتحادیههای تجاری از دو دولت میخواهند تجارت را از سیاست جدا کنند و اجازه دهند دادوستد مرزی از سر گرفته شود. یکی از رهبران معترض در لندی کوتل گفت: «دروازه تورخم باید باز شود؛ مرزها برای تجارت و دوستی ساخته شدهاند، نه برای مجازات
اخبار مرتبط: گذرگاه مرزی تورخم پس از بستهشدن یکروزه به روی رفتوآمد بازگشایی شد