استانبول / اسلام‌آباد / کابل — دومین دور گفت‌وگوهای پاکستان و افغانستان در استانبول زیر نظارت دقیق دیپلماتیک آغاز شد. پاکستان با آنچه مقامات «دستور کار تک‌محور» توصیف کردند، در نشست حضور یافت؛ مطالبه اقدام قابل‌تأیید علیه تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی ) و ارتش آزادی‌بخش بلوچستان (بی ال ای ) و تأکید بر عدم مصالحه در امور امنیت ملی
هیأت افغانستان به سرپرستی حاجی نجیب حقانی، عضو ارشد اداره کل استخبارات و از نزدیکان سراج‌الدین حقانی، متشکل از سهیل شاهین، انس حقانی و مقاماتی از وزارت‌های خارجه و دفاع بود. گزارش‌ها حاکی است که رهبری قندهار این‌بار تیم کوچک‌تری برگزیده و رئیس اداره کل استخبارات عبدالحق وثیق را کنار گذاشته است تا جناح حقانی مسئول شکل‌دهی به تفاهم‌ها با پاکستان باشد؛ رویکردی که گفته می‌شود با حمایت ملا یعقوب همراه است
رد پیشنهاد گنجاندن تی تی پی
به گفته منابع دیپلماتیک در استانبول، هیأت افغان پیشنهاد کرده بود که نمایندگان تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی ) نیز در گفت‌وگوها حضور یابند و گفته بودند مشارکت این گروه می‌تواند به «حل مشکلات» کمک کند
پاکستان این پیشنهاد را قاطعانه رد کرد و اعلام نمود که هرگونه مذاکره صرفاً در سطح دولت‌ها انجام می‌شود و هیچ گروه شورشی ممنوعه‌ای مستقیماً درگیر نخواهد شد
مقام‌های آگاه از مذاکرات گفتند هیأت پاکستانی نشست را با همین موضع محکم به پایان رساند. یکی از مقامات ارشد به ایچ تی ان گفت: هیچ بحثی درباره گفت‌وگو با تروریست‌ها وجود ندارد. همه همکاری‌ها منوط به اقدام واقعی و قابل‌سنجش افغانستان علیه تی تی پی و بی ال ای است. ما در این مورد کوتاه نخواهیم آمد
منابع افزودند پس از پایان ناگهانی جلسه، انس حقانی برای کاهش تنش با کابل تماس گرفت و سپس طالبان درخواست برگزاری نشست دیگری را دادند. دور دوم امروز با میانجی‌گری قطر و ترکیه از سر گرفته شد؛ ناظران این روند را آزمونی برای سنجش آمادگی کابل جهت عبور از نمادگرایی و حرکت به‌سوی تعهدات واقعی ضدتروریزم توصیف می‌کنند
افزایش هم‌زمان تنش در میدان
در حالی که گفت‌وگوها جریان داشت، نیروهای امنیتی پاکستان از تلاش‌های تازه برای نفوذ از مرز خبر دادند حوادثی که هم‌زمان با مذاکرات دیپلماتیک رخ داد
در بیانیه‌ای از راولپندی، اداره روابط عمومی ارتش پاکستان اعلام کرد
«در تاریخ ۲۴ تا ۲۵ اکتبر ۲۰۲۵، نیروهای امنیتی تحرکات دو گروه بزرگ از خوارج را در مقابل مناطق عمومی غاکی در ولسوالی کرم و اسپینوام در ولسوالی وزیرستان شمالی شناسایی کردند؛ این افراد در تلاش برای نفوذ از مرز پاکستان و افغانستان بودند
در بیانیه آمده است که «۱۵ تروریست، از جمله چهار مهاجم انتحاری وابسته به شاخه مزدور هند موسوم به فتنۀ خوارج، در اسپینوام به هلاکت رسیدند، و ۱۰ تروریست دیگر هنگام نفوذ در غاکی کشته شدند
مقداری اسلحه و مواد منفجره نیز به دست آمد، اما ارتش تأیید کرد که پنج سرباز نیز در این درگیری‌ها شهید شده‌اند و آنان را «فرزندان دلیر وطن که شجاعانه جنگیدند و به مقام شهادت نایل آمدند» توصیف کرد
ارتش پاکستان با اشاره به هم‌زمانی این حملات با مذاکرات استانبول، خاطرنشان کرد که این رویدادها «در زمانی رخ داده که هیأت‌های پاکستان و افغانستان در ترکیه سرگرم گفت‌وگو هستند، و این امر تردیدهایی درباره نیت حکومت موقت افغانستان ایجاد می‌کند.» این نهاد بار دیگر به کابل یادآوری کرد که بر اساس توافق دوحه موظف است «اجازه ندهد خاک افغانستان برای حملات علیه پاکستان استفاده شود
از دوحه تا استانبول آتش‌بس شکننده
نشست استانبول در پی دور پیشین گفت‌وگوها در دوحه در ۱۸ اکتبر برگزار شد؛ نشستی که به سرپرستی وزیر دفاع پاکستان خواجه آصف و وزیر دفاع افغانستان مولوی محمد یعقوب مجاهد انجام گرفت و رئیس اداره استخبارات افغانستان عبدالحق وثیق نیز در آن حضور داشت
آن دیدار با میانجی‌گری قطر، پس از شدیدترین درگیری‌های مرزی در سال‌های اخیر برگزار شد و منجر به یک آتش‌بس موقت میان دو طرف گردید
وزارت خارجه پاکستان در بیانیه‌ای هدف گفت‌وگوهای دوحه را «توقف تروریزم فرامرزی و برقراری ثبات در امتداد مرز» عنوان کرده و افزود بود: اسلام‌آباد «انتظار دارد مقامات طالبان به تعهدات خود در قبال جامعه جهانی پایبند باشند و علیه گروه‌های تروریستی از جمله تی تی پی و بی ال ای اقدام قابل‌تأیید انجام دهند
وزیر دفاع پاکستان، خواجه آصف، پیش از آغاز گفت‌وگوها یادآور شد که از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، پاکستان در بیش از ۱۰ هزار رویداد تروریستی نزدیک به چهار هزار غیرنظامی و نظامی خود را از دست داده است. او افزود که صبر اسلام‌آباد حد و مرز دارد و هرگونه تعامل آینده منوط به اقدام واقعی و قابل‌سنجش از سوی کابل خواهد بود
وزیر دفاع خواجه آصف اخیراً درباره مذاکرات استانبول هشدار داد که اگر افغانستان همکاری نکند «ممکن است به درگیری آشکار بینجامد؛ ما هم‌اکنون با اقدامات نیابتی علیه خود مواجهیم.»
او مدعی شد که «هند از طریق افغانستان جنگ نیابتی علیه ما را پیش می‌برد» و تأکید کرد که «افغانستان باید بداند که پاکستان قبلاً هند را به‌طور قاطع شکست داده است.»
این وزیر افزود که هدف مذاکرات تبدیل آتش‌بس دوحه به مکانیزم اجرایی درازمدت است و اشاره کرد که تاکنون هر دو طرف به آتش‌بس احترام گذاشته‌اند. او در اظهارات تلویزیونی گفت: «ما گزینه‌ای داریم اگر توافق صورت نپذیرد، با آنان وارد جنگی آشکار خواهیم شد.» و سپس اضافه کرد: «اما من دیدم که آن‌ها خواهان صلح هستند
وزیر دفاع خواجه آصف اخیراً درباره مذاکرات استانبول هشدار داد که اگر افغانستان همکاری نکند «ممکن است به درگیری آشکار بینجامد؛ ما هم‌اکنون با اقدامات نیابتی علیه خود مواجهیم
او مدعی شد که «هند از طریق افغانستان جنگ نیابتی علیه ما را پیش می‌برد» و تأکید کرد که «افغانستان باید بداند که پاکستان قبلاً هند را به‌طور قاطع شکست داده است
این وزیر افزود که هدف مذاکرات تبدیل آتش‌بس دوحه به مکانیزم اجرایی درازمدت است و اشاره کرد که تاکنون هر دو طرف به آتش‌بس احترام گذاشته‌اند. او در اظهارات تلویزیونی گفت: «ما گزینه‌ای داریم اگر توافق صورت نپذیرد، با آنان وارد جنگی آشکار خواهیم شد.» و سپس اضافه کرد: «اما من دیدم که آن‌ها خواهان صلح هستند
وزیر اطلاعات پاکستان، عطاالله تارر، تأیید کرد که در آن حملات، ۶۰ تا ۷۰ عضو گروه حافظ گل بهادر شاخه‌ای وابسته به تحریک طالبان پاکستان (تی تی وی ) از بین رفته‌اند؛ این عملیات در زمانی انجام شد که موارد نقض آتش‌بس به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته بود
تحلیلگران می‌گویند تلاش کنونی طالبان برای وارد کردن تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی ) در گفت‌وگوهای صلح، بخشی از الگوی دیرینه‌ای است که در آن مرز میان شورشیان و میانجی‌گران عمداً مبهم نگه داشته می‌شود تاکتیکی که زمانی برای طالبان اهرم نفوذ بین‌المللی ایجاد کرد، اما اکنون می‌تواند ادعای دولت‌داری کابل را تضعیف کند
اهمیت استراتژیک دور استانبول
رسانه‌های دولتی پاکستان گزارش دادند که گفت‌وگوهای روز شنبه در استانبول نه ساعت به طول انجامید و بر نظارت مرزی، حاکمیت ملی و هماهنگی تجاری متمرکز بود. رسانه‌های افغانستان بعداً اعلام کردند که کابل پیش‌نویسی ارائه کرده است تا تضمین بگیرد پاکستان اهداف تی تی پی یا بی ال ای را در داخل افغانستان هدف قرار ندهد، در حالی که پیش‌نویس متقابل پاکستان بر نظارت مشترک و اقدام ضدتروریستی قابل‌راستی‌آزمایی تأکید داشت
منابع دیپلماتیک پیشنهاد طالبان برای مشارکت دادن تی تی پی را تلاشی برای تحمیل نوعی شناسایی عملی این گروه تفسیر می‌کنند اقدامی که پاکستان از زمان فروپاشی آتش‌بس ۲۰۲۱–۲۰۲۲ قاطعانه با آن مخالفت کرده است
یکی از مقامات ارشد پاکستانی به ایچ تی ان گفت: «طالبان باید مسئولیت تی تی پی را بپذیرند. آنان نمی‌توانند از آن به‌عنوان ابزار عمق استراتژیک در داخل پاکستان استفاده کنند؛ آن دوران به سر آمده است
نفوذ و نیت‌ها
برای اسلام‌آباد، هم‌زمانی مذاکرات استانبول با تلاش‌های نفوذ تی تی پی در مناطق کرم و وزیرستان شمالی، تردیدها نسبت به نیت واقعی کابل را عمیق‌تر کرده است
ارتش پاکستان تأکید کرد که این حوادث «تردیدهای جدی درباره جدیت حکومت موقت افغانستان در مقابله با تروریزمی که از خاک آن سرچشمه می‌گیرد ایجاد می‌کند
ارتش وعده داد که عملیات خود را تحت عنوان عملیات عزمِ استحکام ادامه خواهد داد و آن را «کارزار بی‌امان ضدتروریستی برای ریشه‌کن کردن پدیده تروریزمِ مورد حمایت و هدایت بیگانگان» توصیف کرد
راه پیش رو
در حالی که گفت‌وگوهای استانبول با میانجی‌گری قطر و ترکیه ادامه دارد، تحلیلگران منطقه‌ای این مرحله را لحظه‌ای سرنوشت‌ساز می‌دانند.
موضع پاکستان روشن و یک‌دست است: پیشرفت منوط به اقدام واقعی و قابل‌اثبات افغانستان علیه شبکه‌های تی تی پی و بی ال ای است. اعتبار کابل نیز وابسته به آن است که تا چه حد می‌تواند کنترل خود را بر گروه‌هایی که زمانی پناه داده بود نشان دهد
این‌که طالبان تصمیم بگیرد به‌عنوان یک دولت مسئول در قبال خاک خود عمل کند یا به‌عنوان شبکه‌ای از نیابت‌های فراملی، نه‌تنها سرنوشت روند استانبول بلکه مسیر روابط پاکستان و افغانستان در سال‌های آینده را تعیین خواهد کرد
اخبار مرتبط : روابط پاکستان و افغانستان: بازتنظیمِ انتقادی
