ذبیع الله مجاهد گفت: افغانستان خواهان روابط برادرانه با پاکستان است، نه خصومت و دشمنی

اسلام‌آباد/کابل – تنش‌ها میان پاکستان و افغانستان در هفتهٔ جاری بار دیگر اوج گرفت، در حالی‌که مولوی ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی افغانستان، از پاکستان خواست تا از «اتهام‌زنی و توسل به زور» خودداری کند و تأکید نمود که چنین رویکردهایی به نفع هیچ‌یک از طرفین نیست

در گفت‌وگویی با تحلیل‌گر پاکستانی، امتیاز گل، که از سوی مرکز تحقیقات و مطالعات امنیتی منتشر شد، ذبیع الله مجاهد گفت که افغانستان خواهان حفظ روابط «برادرانه» با اسلام‌آباد است و ترجیح می‌دهد اختلافات از راه گفت‌وگو حل‌وفصل شوند

ذبیع الله مجاهدگفت: «اتهام‌زنی، توسل به زور یا ایجاد فضای تنش‌آلود که حل مشکلات را دشوارتر می‌سازد، به سود هیچ‌یک از دو کشور نیست
وی تأکید کرد که کابل خواهان ثبات در روابط با پاکستان است و تمایلی ندارد که ناامنی به آن سوی مرزها گسترش یابد

پاکستان خطوط سرخ خود را مشخص می‌کند

اظهارات سخنگوی طالبان ذبیع الله مجاهددر حالی بیان شد که خواجه محمد آصف، وزیر دفاع پاکستان، در یک مصاحبهٔ تلویزیونی با شبکهٔ جیو نیوز، افغانستان را صراحتاً یک «کشور خصمانه» توصیف کرد. این سخنان بازتابی از افزایش نارضایتی اسلام‌آباد از آنچه مقام‌های پاکستانی «ناتوانی کابل در مهار تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی )» می‌دانند، می‌باشد؛ گروهی که طی سال‌های اخیر مسئول ده‌ها حملهٔ مرگبار بوده است

مقام‌های پاکستانی استدلال می‌کنند که جنگجویان تحریک طالبان پاکستان به‌رغم تعهدات مکرر کابل، به‌گونه‌ای آزادانه از خاک افغانستان فعالیت می‌کنند. اسلام‌آباد به‌روشنی اعلام کرده است که حضور این گروه در آن سوی مرز، یک خط سرخ در روابط دوجانبه محسوب می‌شود

پاسخ مجاهد

زمانی‌که امتیاز گل از ذبیح‌الله مجاهد پرسید آیا نگرانی‌های پاکستان را به رسمیت می‌شناسد یا نه، وی از انتقاد مستقیم از تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی ) خودداری کرد، اما تأکید نمود که اختلافات باید از طریق سازوکارهای موجود حل‌وفصل شوند. او به کمیته‌های مشترک هماهنگی که میان دو کشور برای رسیدگی به مسائلی چون امنیت، تجارت و جابه‌جایی مهاجران تشکیل شده‌اند، اشاره کرد

مجاهد گفت: این کمیته‌ها برای رسیدگی به مسائلی ایجاد شده‌اند که هر از گاهی به‌وجود می‌آیند
با این حال، ناظران می‌گویند که این سازوکارها تا حد زیادی نتوانسته‌اند نتایج ملموسی ارائه کنند و سطح اعتماد میان کابل و اسلام‌آباد، از زمان بازگشت طالبان به قدرت در کابل چهار سال پیش، به‌طور چشم‌گیری کاهش یافته است

در تاریخ ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۵، پس از اظهارات خواجه آصف، مجاهد بار دیگر موضع کابل را از طریق حساب رسمی اردو زبان امارت اسلامی در شبکهٔ ایکس (X) تکرار کرد. او گفت که افغانستان دارای یک «موضع واضح و واحد برای ایجاد و تقویت اعتماد» با پاکستان است و یافتن راه‌حل‌های معقول برای مسائل دوجانبه می‌تواند اعتماد متقابل را افزایش دهد

با این حال، وی هشدار داد که اظهارات برخی از مقام‌های بلندپایهٔ پاکستانی «به روند اعتمادسازی آسیب می‌زند
مجاهد همچنین ادعا کرد که درگیری میان تحریک طالبان پاکستان و ارتش پاکستان «موضوع تازه‌ای نیست» و به سال ۲۰۰۳ بازمی‌گردد. او اصرار ورزید که مسألهٔ تی تی پی «کاملاً یک موضوع داخلی پاکستان» است و نباید بر روابط دوجانبه تأثیر بگذارد

روابط بشردوستانه و فرهنگی

با وجود لحن تند و تنش‌آلود، هر دو طرف همچنان بر پیوندهای مشترک فرهنگی، مذهبی و تاریخی تأکید می‌کنند. ذبیح‌الله مجاهد تأکید کرد که افغانستان خواهان روابطی با پاکستان است که بر اساس برادری باشد، نه خصومت

رهبران پاکستانی نیز نظرات مشابهی ابراز کرده‌اند، و مقام‌های ایالت خیبر پختونخوا به پیوندهای قبیله‌ای فرامرزی و نقش بالقوهٔ جرگه‌های سنتی در حل و فصل اختلافات اشاره کرده‌اند. مشاور اطلاعات، باریستر داکتر سیف، اخیراً به سفیر افغانستان، سردار احمد شکیب، گفت که صلح در هر دو کشور «به‌طور جدایی‌ناپذیری مرتبط» است و خواستار تقویت روابط مردمی و تجارتی گردید

زمینه گسترده‌تر

تبادل نظرهای اخیر نشان‌دهندهٔ پارادوکسی است که هر دو دولت با آن مواجه‌اند؛ وابستگی عمیق در کنار بی‌اعتمادی فزاینده. پاکستان میزبان میلیون‌ها پناهجوی افغان است، شریک عمده تجاری افغانستان به شمار می‌رود و مسیر حیاتی برای ترانزیت کالاهای افغان فراهم می‌کند. در عین حال، حملات به نیروهای امنیتی پاکستان که اسلام‌آباد آن‌ها را به پناهگاه‌های تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی ) در خاک افغانستان نسبت می‌دهد، باعث سخت‌تر شدن دیدگاه عمومی و سیاسی نسبت به کابل شده است

برای افغانستان، اتهام پناه دادن به شبه‌نظامیان به تمایل طالبان برای کسب مشروعیت بین‌المللی آسیب می‌رساند. کابل تأکید می‌کند که اجازه نمی‌دهد خاکش علیه دیگران استفاده شود، اما ارزیابی‌های اطلاعاتی غربی و منطقه‌ای بارها خلاف این را نشان داده‌اند

دیدگاه تحلیل‌گران

تحلیل‌گران منطقه‌ای هشدار می‌دهند که چرخه اتهام‌زنی‌ها ممکن است ثبات شکننده منطقه را تهدید کند. یکی از پژوهشگران مستقر در اسلام‌آباد گفت
«افغانستان خواهان به رسمیت شناخته شدن است، پاکستان خواهان امنیت است. مگر این‌که هر دو طرف سازوکارهای قابل راستی‌آزمایی ایجاد کنند، بی‌اعتمادی عمیق‌تر خواهد شد

در مصاحبه مرکز تحقیقات و مطالعات امنیتی تحلیل‌گر پاکستانی، امتیاز گل، مسئله اصلی نارضایتی پاکستان را مستقیماً با ذبیح‌الله مجاهد مطرح کرد

«من از او پرسیدم که رابطه بین دو کشور احتمالاً هرگز به بدی امروز نبوده است. اعتماد بسیار کمتری بین دو طرف وجود دارد و در پاکستان گفته می‌شود که به دلیل تحریک طالبان پاکستان، اوضاع واقعاً از بد به بدتر تبدیل شده است. پاکستان خط سرخ خود را در مورد حضور تحریک طالبان در افغانستان کشیده است و آزادی که گفته می‌شود در داخل افغانستان در اختیار آنهاست، علت وخامت اوضاع است. از او پرسیدم که آیا با این دیدگاه موافق است یا نه

مجاهد اما از پذیرش مستقیم نگرانی‌های پاکستان درباره تحریک طالبان خودداری کرد و به جای آن تأکید نمود که اختلافات باید در فضای برادری و از طریق کمیته‌های مشترک موجود حل شود

موضع پاکستان

اسلام‌آباد همچنان بر اقدام عملی تأکید می‌کند. مقام‌ها استدلال می‌کنند که در حالی که گفت‌وگو خوشایند است، صلح نیازمند اقدام کابل علیه شبه‌نظامیانی است که پاکستان را هدف قرار می‌دهند. توصیف وزیر دفاع خواجه محمد آصف از افغانستان به عنوان یک «کشور خصمانه» نه تنها بیانگر نارضایتی است بلکه منعکس‌کننده اجماع داخلی است که وضعیت به نقطهٔ بحران رسیده است

در عین حال، پاکستان اصرار دارد که دنبال درگیری با همسایه نیست. مقام‌های ارشد تأکید کرده‌اند که امنیت مرزی و مقابله با تروریسم مسئولیت مشترک است و همکاری می‌تواند از وخامت بیشتر جلوگیری کند. آنها تأکید کرده‌اند که پاکستان همیشه به حاکمیت افغانستان احترام گذاشته و خواستار صلح بوده است، اما اجازه فعالیت گروه‌های شبه‌نظامی فرامرزی از خاک افغانستان را غیرقابل قبول می‌داند

ادعای اینکه مشکل به سال ۲۰۰۳ بازمی‌گردد را نادیده گرفتن مسأله اصلی دانسته‌اند. حملات امروزی توسط تحریک طالبان پاکستان و گروه‌های متحد آن از خاک افغانستان صورت می‌گیرد

اسلام‌آباد تأکید می‌کند که هیچ مداخله پاکستان برای تضعیف اعتماد وجود نداشته است؛ بلکه عدم اقدام قاطع کابل علیه تروریست‌ها باعث آسیب به روابط شده است. مقام‌ها همچنین ایده اینکه مسأله تحریک طالبان صرفاً یک موضوع داخلی پاکستان است را رد کرده‌اند و یادآور شده‌اند که وقتی شبه‌نظامیان از خاک افغانستان برای هدف قرار دادن غیرنظامیان و سربازان پاکستانی استفاده می‌کنند، این موضوع به یک نگرانی امنیتی دوجانبه تبدیل می‌شود. آنها افغانستان را به توقف بهانه‌جویی و تضمین عدم استفاده از خاکش به عنوان پناهگاه تروریست‌ها فراخوانده‌اند، زیرا این تنها راه صلح و اعتماد واقعی است

جمع‌بندی

دعوت مجاهد به گفت‌وگو و برادری نشان‌دهنده تلاش کابل برای کاهش تنش‌ها است، در حالی‌که هشدارهای شدید پاکستان عمق بی‌اعتمادی در خصوص مسأله تحریک طالبان را به تصویر می‌کشد. هر دو دولت اذعان دارند که صلح و ثبات به هم مرتبط‌اند، اما شکاف بین حرف و عمل همچنان گسترده‌تر می‌شود

فعلاً، اسلام‌آباد صبر خود را نشان می‌دهد اما عزم خود را نیز حفظ کرده است. بدون اقدام عملی علیه شبه‌نظامیان، تنها سخنان کافی نخواهد بود تا اعتماد بازگردد. سؤال اساسی که آینده این رابطه پرتنش را شکل می‌دهد این است که آیا افغانستان آماده است به تعهدات خود عمل کند یا خیر