اسلامآباد – اظهارات عمران خان که در صفحه اجتماعی او در ایکس منتشر شده است، گفتمانی بسیار تأثیرگذار و سیاسی علیه عملیات نظامی در خیبر پختونخوا را بیان میکند
این پیام که خطاب به وزیر اعلی علی امین گنڈا پور است، موضعی روشن و غیرقابل تغییر را نشان میدهد: «تحت هیچ شرایطی نباید اجازه داده شود عملیات نظامی دیگری صورت گیرد
این موضع، هرچند با ظاهری انسانی و دعوت به صلح پوشانده شده است، باید مورد ارزیابی انتقادی قرار گیرد، بهویژه زمانی که در پسزمینه تاریک قیام مجدد قرار میگیرد که جان شهروندان و ثبات دولت را تهدید میکند
چارچوب سیاسی یک موضوع امنیت ملی
گفتمان عمران خان ترکیبی قدرتمند از اعتراضات سیاسی، شکایات تاریخی و دعوتهای احساسی است که پیوند قوی با پایگاه حمایتی او برقرار میکند. او استدلال میکند که عملیاتهای نظامی راهحل نیستند، بلکه محرکی برای افزایش تروریزم، نفرت و ویرانیاند
با اظهار این که «زمانی که نیروهای نظامی و مردم در مقابل هم قرار گیرند، نهایت آسیب متوجه نهاد نظامی خواهد بود»، او نیروهای نظامی را در موقعیت مقابله با مردم قرار میدهد
او همچنین ادعا میکند که این عملیات «تنها برای تضعیف حزب تحریک انصاف» انجام میشود و این موضوع را با وضعیت گذشته مقایسه میکند، زمانی که به باور او، حزب عوامی ملی توسط همان «سیاستهای شکستخورده دوران مشرف» از خیبر پختونخوا «پاکسازی» شد
این چارچوب، هرچند از لحاظ سیاسی هوشمندانه است، اما خطر گسترش روایت ناسالمی را دارد که به نهادهای دولتی شک میکند و خطر واقعی گروههای مسلح را کماهمیت جلوه میدهد
واقعیتهای میدانی
با این حال، وضعیت در میدان تصویر بسیار متفاوتی را نشان میدهد. عملیاتهای ضدتروریسم ماهیتی انتزاعی و سیاسی ندارند، بلکه واکنشی مستقیم به تهدید امنیتی واقعی و رو به گسترشاند
بر اساس گزارشهای اخیر استخباراتی، بیش از ۸۰۰۰ مهاجم انتحاری «فتنه الخوارج» از افغانستان به خیبر پختونخوا وارد شدهاند، که این رقم باورکردنی نیست
این گروههای مسلح ساخته عملیاتهای نظامی نیستند؛ آنها فعالانه فعالیت میکنند، مانعهای غیرقانونی جادهای ایجاد میکنند و هم بر نیروهای امنیتی و هم بر شهروندان حمله میورزند
به عنوان نمونه، حمله مرگباری که اخیراً در صفوف فرنٹیئر کور در بنو رخ داد، توسط بمبگذاران انتحاری انجام شد که سه تن از آنان تبعه افغانستان بودند، که این یک سند قطعی از نفوذ مرزی و تهدید مداوم گروههای تروریستی مانند تحریک طالبان پاکستان است
مخالفت با عملیات نظامی در مقابل چنین تهدید گسترده و تأیید شدهای، نادیده گرفتن مسئولیت اصلی هر حکومت است: حفاظت از جان و مال مردمش
منطق نادرست گفتگو
درخواست عمران خان برای آغاز گفتگو، هرچند به عنوان ابزاری قابل قبول در دیپلماسی مطرح است، اما در شرایط کنونی به نظر میرسد از واقعیتهای موجود فاصله دارد. او وزیر اعلی خیبر پختونخوا، علی امین گنڈا پور، را امر میکند که «به افغانستان برود، با آنها بنشیند و درباره مسائل مشترک، صلح و امنیت گفتوگو کند
اگرچه بهترین راه حل مسائل از طریق گفتگو است، اما این روش واقعیتی را نادیده میگیرد که گروههای مسلح در گذشته چنین مذاکراتی را فرصتی برای سازماندهی مجدد، تجهیز دوباره و تحکیم موقعیتهای خود تلقی کردهاند
یک ویدیوی اخیر از یک مقام ارشد طالبان افغانستان که جهاد علیه دولت پاکستان را وظیفه فردی اعلام کرده است، تضاد ایدئولوژیکی عمیقی را نشان میدهد که نمیتوان آن را با بحثهای ساده کاهش داد. وقتی گروههای مسلح به طور فعال از مرز عبور میکنند و مسئولیت حملات را میپذیرند، ممکن است زمان گفتگو به پایان رسیده باشد و اقدام قاطع و جدی ضرورت یابد
نادیده گرفتن بعد امنیتی بحران پناهندگان
گفتمان عمران خان به مسئله انسانی پناهندگان افغان نیز گسترش یافته است. او اخراج «بیرحمانه» آنان را محکوم میکند و آن را مخالف «هم سنت اسلامی و هم بشریت» میداند و این اقدام را به تلاشی برای «خشنود کردن لابی ضدطالبان» مرتبط میسازد
اگرچه اخراجها بیتردید موضوعی پیچیده و حساس است، اما چارچوببندی آن به عنوان یک حرکت صرفاً سیاسی از سوی «رهبری نظامی کوتاهنظر» بعد مهم امنیتی را نادیده میگیرد
حضور اتباع افغان در حملات تروریستی، مانند مورد بنو، شواهدی از ارتباط واضح بین حرکتهای مرزی و تجدید فعالیتهای militancy ارائه میدهد. تصمیمات اتخاذ شده در حوزه امنیت ملی معمولاً بدون چالش نیستند و در چارچوب حفاظت از ملت گرفته میشوند، نکتهای که کلمات او عمداً از آن چشمپوشی میکنند تا داستانی سادهتر و احساسیتر بسازند
قمار خطرناک برای منافع سیاسی
با دستور دادن به گنڈا پور برای «مقاومت قاطع» در برابر عملیاتهای نظامی، عمران خان مستقیماً یک حکومت استانی را تشویق میکند که در مسأله امنیت ملی به حکومت فدرال نافرمانی کند. این نه تنها بحران نهادی ایجاد میکند، بلکه جبههای دو قطبی در برابر همان جنبههای تروریسم میسازد که پاکستان باید علیه آن مبارزه کند
او میگوید عملیاتهایی که حمایت مردم، نمایندگان محلی یا احزاب سیاسی را نداشته باشند، موفق نخواهند بود. اما خود او با سخنانش در تلاش است تا آن حمایت را تضعیف کند و شرایطی ایجاد نماید که چنین عملیاتهایی دشوارتر شوند
این گفتمان قمار خطرناکی در کشوری است که برای رسیدن به صلح هزینههای بالایی پرداخته است. این ریسک وجود دارد که امنیت بسیاری قربانی منافع سیاسی یک نفر شود
مسئله خیبر پختونخوا بسیار پیچیده است، اما تاریخ نشان داده است که وقتی اراده دولت برای مقابله با militancy زیر سؤال میرود، این مردم عادی هستند که بیشترین آسیب را متحمل میشوند
اخبار مرتبط : ظهور پسران عمران خان در رسانهها، بخشی از یک کمپاین گسترده لابیگری عنوان شده است