وزارت امور خارجه امارت اسلامی اعلام کرده است که در نشست منطقهای تهران درباره افغانستان شرکت نخواهد کرد، هرچند برای این نشست دعوت شده بود. این تصمیم در حالی گرفته شده که ایران میزبان نشست نمایندگان ویژه کشورهای منطقه برای بررسی وضعیت امنیتی و سیاسی افغانستان است. بر اساس گزارشهای منتشرشده، وزارت خارجه امارت اسلامی تأکید کرده است که افغانستان همکاریهای منطقهای را از طریق سازوکارهای موجود دنبال میکند و نیازی به شرکت در نشستهای جدید نمیبیند.
در اعلامیه وزارت خارجه آمده است که امارت اسلامی با همه کشورهای منطقه از طریق سازمانها، قالبهای منطقهای و سازوکارهای دوجانبه در ارتباط فعال است و در تقویت همکاریهای منطقهای پیشرفتهای قابل توجهی داشته است. به همین دلیل، کابل ترجیح میدهد همکاریها را از طریق ساختارهای موجود ادامه دهد و در نشست تهران شرکت نکند.
نشست تهران قرار است با حضور نمایندگان پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، چین و روسیه برگزار شود. هدف این نشست بررسی وضعیت امنیتی افغانستان، نگرانیهای مرزی و پیامدهای منطقهای تحولات سیاسی این کشور عنوان شده است. ایران نیز اعلام کرده که این نشست بخشی از تلاشهای منطقهای برای هماهنگی بیشتر در قبال افغانستان است.
تصمیم امارت اسلامی برای عدم حضور در این نشست، پرسشهایی را درباره میزان تمایل کابل برای مشارکت در سازوکارهای جمعی و نتیجهمحور منطقهای ایجاد کرده است. بسیاری از کشورهای منطقه بر این باورند که همکاری چندجانبه برای مدیریت چالشهای امنیتی، بهویژه تهدیدهای فرامرزی، ضروری است.
ایران با میزبانی این نشست تلاش دارد نگرانیهای مشترک منطقهای را برجسته کند. کشورهای همسایه افغانستان در سالهای اخیر بارها نسبت به گسترش ناامنی، فعالیت گروههای مسلح و نبود پیشرفت در روند سیاسی هشدار دادهاند. از دید آنان، ثبات افغانستان تنها از طریق همکاری هماهنگ منطقهای قابل دستیابی است.
از منظر پاکستان، نشستهای منطقهای اهمیت ویژهای دارند، زیرا تضمینهای دوجانبه درباره جلوگیری از فعالیت گروههای مسلح در مرزها به نتایج عملی منجر نشده است. پاکستان بارها تأکید کرده که همکاری چندجانبه میتواند فشار لازم برای رسیدگی به نگرانیهای امنیتی را فراهم کند.
چین، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی نیز بر این باورند که وضعیت افغانستان پیامدهای مستقیم بر امنیت منطقه دارد و نیازمند پاسخ مشترک است. نشست تهران نشاندهنده شکلگیری یک اجماع منطقهای در مورد ضرورت هماهنگی بیشتر و مسئولیتپذیری مشترک است.
عدم حضور امارت اسلامی در این نشست ممکن است این برداشت را تقویت کند که کابل ترجیح میدهد روایتها را مدیریت کند تا اینکه به ریشههای چالشهای امنیتی بپردازد. این در حالی است که صبر منطقهای نسبت به ابهام در سیاستهای امنیتی افغانستان رو به کاهش است.
در مجموع، امتناع امارت اسلامی از شرکت در نشست تهران، شکاف میان انتظارات منطقهای و رویکرد کابل را برجستهتر کرده و این پرسش را مطرح میکند که آینده همکاریهای منطقهای با افغانستان چگونه شکل خواهد گرفت