سرکوب گسترده و سازمانیافتۀ خبرنگاران در افغانستان، موجی از واکنشهای جهانی را برانگیخته است. نهادهای مدافع آزادی رسانه با ابراز نگرانی شدید اعلام کردهاند که بازداشتهای خودسرانه، شکنجه، تهدید و محدودیتهای بیسابقه بر فعالیت رسانهای، فضای اطلاعرسانی در کشور را بهشدت تیره ساخته است. گزارشهای معتبر نشان میدهد که آزادی رسانه از زمان بهقدرترسیدن طالبان بهطور چشمگیری سقوط کرده و خبرنگاران با خطرات جدی روبهرو هستند.
در حال حاضر دستکم دو خبرنگار افغان، «مهدی انصاری» و «حمید فرهادی»، همچنان در بازداشت طالبان بهسر میبرند. خانوادهها و همکاران آنان میگویند که هیچگونه دسترسی حقوقی و اطلاعات شفاف دربارۀ وضعیت این خبرنگاران وجود ندارد. بازداشتهای مشابه در ماههای گذشته نیز ثبت شده و نشان میدهد که روند فشار بر خبرنگاران نهتنها کاهش نیافته، بلکه گستردهتر شده است.
نهادهای رسانهای جهانی اعلام کردهاند که خبرنگاران در افغانستان با بازداشتهای خودسرانه، شکنجه، تهدیدهای مکرر و بازداشتهای طولانیمدت روبهرو هستند. برخی خبرنگاران پس از رهایی گفتهاند که در دوران بازداشت تحت فشار شدید، ضربوشتم و بازجوییهای خشن قرار گرفتهاند. این وضعیت باعث شده بسیاری از خبرنگاران یا از کشور خارج شوند یا فعالیت رسانهای را ترک کنند.
در کنار این، دهها رسانه در سراسر افغانستان بسته شدهاند. بسیاری از رسانهها به دلیل فشارهای امنیتی، محدودیتهای مالی، سانسور شدید و تهدیدهای مستقیم مجبور به توقف فعالیت شدهاند. زنان خبرنگار بیش از همه آسیب دیدهاند؛ آنان با محدودیتهای شدید در رفتوآمد، پوشش، حضور در محیط کار و حتی نوع گزارشدهی مواجهاند. برخی گزارشها نشان میدهد که زنان خبرنگار در چندین ولایت تقریباً از صحنۀ رسانه حذف شدهاند.
در واکنش به این وضعیت، بیش از یکهزار و پنجصد خبرنگار از بیش از صد کشور جهان، خواستار آزادی فوری خبرنگاران بازداشتشده و پایاندادن به سرکوب رسانهها شدهاند. این حمایت گسترده نشان میدهد که بحران آزادی رسانه در افغانستان به یک موضوع جهانی تبدیل شده است.
نهادهای مدافع آزادی رسانه هشدار دادهاند که ادامه این روند، افغانستان را به یکی از بستهترین و خطرناکترین محیطها برای خبرنگاران تبدیل میکند. آنان تأکید کردهاند که آزادی رسانه یک رکن اساسی جامعه است و بدون آن، هیچ روند سیاسی، اجتماعی یا انسانی نمیتواند بهدرستی شکل گیرد.
در مجموع، وضعیت کنونی نشان میدهد که خبرنگاران در افغانستان در یکی از دشوارترین دورههای تاریخ رسانهای کشور قرار دارند. بازداشت، شکنجه، تهدید، سانسور و حذف سیستماتیک رسانهها، نهتنها آزادی بیان را نابود کرده، بلکه جامعه را از دسترسی به اطلاعات درست و مستقل محروم ساخته است. فشارهای جهانی برای آزادی خبرنگاران و توقف سرکوب ادامه دارد، اما روشن نیست که این فشارها تا چه اندازه بتواند بر رفتار طالبان تأثیر بگذارد