گزارش تازه نیویارکتایمز از بحران تجاری میان پاکستان و افغانستان، این وضعیت را بیشتر از زاویۀ احساسی و یکبعدی روایت کرده و پاکستان را عامل اصلی تشدید تنشها معرفی میکند. اما همین گزارش، در لابهلای سطور خود واقعیتی مهم را نیز آشکار میسازد: تاجران افغان به دلیل فشار شدید امارت اسلامی نمیتوانند آزادانه دربارۀ مشکلاتشان سخن بگویند. این نکته، که در گزارش تنها بهصورت گذرا مطرح شده، یکی از ابعاد اساسی بحران کنونی است.
پاکستان در موضع رسمی خود تأکید کرده است که تعلیق تجارت نه یک اقدام تنبیهی، بلکه یک ضرورت امنیتی است. افزایش حملات فرامرزی، بهویژه فعالیتهای تحریک طالبان پاکستان (TTP)، نگرانیهای امنیتی اسلامآباد را به اوج رسانده است. تحلیلهای منطقهای نیز نشان میدهد که مسئلۀ اصلی، نه تجارت، بلکه تهدیدات امنیتی ناشی از گروههای مسلح است که از خاک افغانستان فعالیت میکنند.
در حالیکه رسانههای بینالمللی بیشتر بر پیامدهای اقتصادی این تصمیم تمرکز کردهاند، واقعیت این است که پاکستان با جمعیت ۲۵۰ میلیونی خود، یکی از بزرگترین بازارهای منطقه است و ناامنی مرزی میتواند پیامدهای گستردهتری برای تجارت و ثبات داخلی این کشور داشته باشد. مقامهای پاکستانی بارها هشدار دادهاند که بدون همکاری امنیتی مؤثر از سوی کابل، ادامۀ تجارت در فضای بیثبات ممکن نیست.
از سوی دیگر، تاجران افغان در وضعیت دشواری قرار دارند. بسیاری از آنان از خسارات سنگین مالی شکایت دارند، اما به دلیل فشار طالبان نمیتوانند علناً از سیاستهای کابل انتقاد کنند. نیویارکتایمز نیز اشاره کرده است که تاجران افغان از ترس برخورد، حاضر نیستند نامشان فاش شود یا دربارۀ مشکلات واقعیشان صحبت کنند. این سکوت اجباری باعث شده تصویر بحران در رسانهها ناقص و یکطرفه جلوه کند.
در واقع، درد اقتصادی در هر دو سوی مرز مشترک است. تاجران پاکستانی نیز از توقف تجارت زیان دیدهاند، اما ریشۀ بحران همچنان در مسئلۀ امنیت نهفته است. بدون رسیدگی به تهدیدات فرامرزی، هیچ توافق تجاری پایدار نخواهد بود. کارشناسان منطقهای نیز تأکید میکنند که تجارت زمانی میتواند ادامه یابد که امنیت مرزی تضمین شود و کابل اقدامات عملی علیه گروههای مسلح انجام دهد.
پاکستان میگوید که هدفش فشار اقتصادی بر مردم افغانستان نیست، بلکه حفاظت از امنیت ملی است. این موضع، با توجه به افزایش حملات و تهدیدات، برای اسلامآباد یک ضرورت است نه انتخاب. در همین حال، فشار طالبان بر تاجران افغان باعث شده که روایت واقعی بحران کمتر شنیده شود و رسانهها بیشتر بر ظاهر ماجرا تمرکز کنند.
در مجموع، بحران کنونی تنها زمانی حل خواهد شد که هر دو طرف بهجای روایتهای احساسی، بر واقعیتهای امنیتی تمرکز کنند. پاکستان خواهان همکاری امنیتی است و تاجران افغان نیز نیازمند فضایی هستند که بتوانند بدون ترس از پیامدها، مشکلاتشان را بیان کنند