اتحادیه بینالمللی کریکت (آی سی سی) پس از صدور بیانیهای که مقامات و تحلیلگران پاکستانی آن را «سیاسیشده و زودهنگام» خواندهاند، با انتقادهای گستردهای مواجه شده است. این بیانیه به مرگ ادعایی سه بازیکن کریکت افغان در عملیات ضدتروریستی پاکستان در استان پکتیکای افغانستان در ۱۷ اکتبر اعتراض کرده بود
در اطلاعیه رسانهای آی سی سی که تنها چند ساعت پس از درخواست هیئت کریکت افغانستان صادر شد، آمده بود که این نهاد «عمیقاً متاثر و متأسف از مرگ سه بازیکن جوان و امیدوار افغان، کبیر آغا، سبغتالله و هارون» است و «این اقدام خشونتآمیز که خانوادهها، جوامع و دنیای کریکت را از سه استعداد درخشان محروم کرده است را به شدت محکوم میکند
با این حال، مقامات پاکستانی و ناظران منطقهای میگویند بیانیه آی سی سی بدون تأیید مستقل یا هماهنگی با وزارت امور خارجه پاکستان صادر شده و این مسئله «نقص نگرانکنندهای در بیطرفی و رویه» را نشان میدهد
موضع پاکستان: عملیات علیه شبهنظامیان، نه غیرنظامیان
اسلامآباد تأکید دارد که عملیات هوایی در خوست و پکتیکا بر اساس اطلاعات هدفمند علیه گروه حافظ گل بهادر ، شاخهای از تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی ) که پیشتر حملهای مرگبار به قلعه کاشف شهید در میرعلی، وزیرستان شمالی انجام داده بود، صورت گرفته است
براساس گزارش روابط عمومی ارتش پاکستان ، این حمله شامل بمبگذاری در خودرو و سپس حمله زمینی هماهنگ بود که نیروهای پاکستانی آن را دفع کردند و مهاجمان را کشتند. گروه وابسته بهبه نام «جیش فرسان محمد» مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت، همان گروهی که سال گذشته در حملهای مشابه منجر به کشته شدن سرهنگ کاشف و ۱۶ سرباز شد
مقامات پاکستانی تأکید دارند که حملات بعدی تنها به پایگاههای شبهنظامیان تأیید شده محدود بود. یک مقام ارشد وزارت امور خارجه به ایچ تی ان گفت: پاکستان غیرنظامیان یا اماکن ورزشی را هدف قرار نمیدهد. این عملیاتهای دقیق و مبتنی بر اطلاعات علیه مسئولان حمله میرعلی بود
در عین حال، منابع پاکستانی گفتهاند اگر غیرنظامیانی نزدیک محلهای هدف قرار گرفته شده باشند، «این بسیار تأسفبار خواهد بود» اما چنین تلفات غیرنظامی قابل تأیید نیست و مسئولیت اصلی بر عهده کسانی است که از مناطق مسکونی به عنوان سپر انسانی استفاده میکنند
روایت «کشته شدن بازیکنان کریکت» و واکنش آی سی سی
چند ساعت پس از عملیات، هیئت کریکت افغانستان ادعا کرد که سه «بازیکن داخلی کریکت» در شهرستان ارگون پکتیکا کشته شدهاند و اعلام کرد که افغانستان از مسابقات سهجانبه T20 با پاکستان کنارهگیری میکند
آی سی سی نیز بیانیه تسلیتی صادر کرد و اعلام کرد که «با هیئت کریکت افغانستان همدردی میکند و غم آنان را بازتاب میدهد.»
هیئت کریکت افغانستان بعدها از آی سی سی برای «بیطرفی، دلسوزی و تعهد به انصاف» تشکر کرد، اما تحلیلگران پاکستانی معتقدند که بیطرفی در واقع کاملاً غایب بود
یک تحلیلگر مستقر در اسلامآباد گفت: «این یک اخلاق گزینشی است. آی سی سی وقتی بازیکنان پاکستانی توسط تروریستهای مرتبط با تی تی پی در باجور مورد حمله قرار گرفتند سکوت کرد، اما بر اساس ادعای تاییدنشده کابل، فوراً پاکستان را محکوم کرد
در ۱۴ سپتامبر، انفجاری در جریان مسابقه محلی کریکت در زمین کوثر لاچی در باجور منجر به کشته شدن یک بازیکن به نام فضلالله شد. این حمله که به شبهنظامیان وابسته به تی تی پی نسبت داده شد، واکنشی از سوی آی سی سی ، یا سایر نهادهای ورزشی بینالمللی در پی نداشت
تحلیلگر افزود: «مؤسسات ورزشی نمیتوانند همدلی خود را گزینشی کنند. وقتی شبکههای تروریستی بازیکنان پاکستانی را میکشند، آی سی سی سکوت میکند؛ وقتی پاکستان تروریستها را هدف قرار میدهد، آی سی سی برای آنها عزاداری میکند
تأثیر هند و سؤال درباره اعتبار آی سی سی
این جنجال دوباره توجهها را به مدیریت داخلی آی سی سی جلب کرده است. رئیس فعلی آی سی سی ، جی شاه، همزمان دبیر هیئت کنترل کریکت هند و فرزند وزیر کشور هند، آميت شاه، است؛ موضوعی که تحلیلگران پاکستانی میگویند باعث شده خط میان کریکت و سیاست خارجی مخدوش شود
یک دیپلمات پاکستانی بازنشسته گفت: «این بیانیه انسانی نبود، بلکه پیام سیاسی بود. سازوکار آی سی سی نیازمند تأیید از طریق کانالهای رسمی است اما در این مورد همه مراحل نادیده گرفته شد. چرا این عجله؟ چرا منتظر تأیید ناظران بیطرف نماندند؟»
طبق پروتکلهای آی سی سی ، بیانیههای تسلیت معمولاً پس از تأیید از هیئتهای ملی یا نهادهای بینالمللی صادر میشود، اما این بار آی سی سی اعلام کرد که بیانیه آن بر اساس «درخواست مستقیم» هیئت کریکت افغانستان بوده و نه پس از تحقیقات مستقل
تحلیلگران پاکستانی معتقدند این انحراف اعتبار آی سی سی را زیر سؤال میبرد و این تصور را تقویت میکند که اداره جهانی کریکت تحت تأثیر نفوذ هند قرار دارد
الگوی تبلیغات و نمایش سیاسی
اسلامآباد بارها طالبان افغان را به میزبانی شبهنظامیان تی تی پی که مسئول حملات تروریستی در خاک پاکستان هستند، از جمله بمبگذاریهای انتحاری و حملات مرزی، متهم کرده است. پاکستان روایت «کشته شدن بازیکنان کریکت» را تلاشی عمدی برای منحرف کردن توجه از شکست کابل در کنترل گروههای تروریستی مستقر در افغانستان میداند
خبرنگار ایچ تی ان در این باره گفته است: «همان تاکتیکهای تبلیغاتی قربانینمایی که پس از حملات آمریکا به اردوگاههای طالبان استفاده میشد، اینجا هم دیده میشود. مبارزان به عنوان دانشجو، ورزشکار یا خانواده بازتعریف میشوند. فرمولی آزمایش شده برای مسلح کردن نقش قربانی برای پاک کردن مسئولیت
زمانبندی این اتفاق هم قابل توجه است؛ اعلامیه هیئت کریکت افغانستان درست پس از دیدار وزیر خارجه افغانستان، امیر خان متقی، با وزیر خارجه هند، . جایشنکار، در دهلی نو منتشر شد که حدسهایی درباره هماهنگی روایت کابل و دهلی را ایجاد کرده است
میان ورزش و سیاست
پاکستان هنوز پاسخ رسمی به بیانیه آی سی سی نداده است، اما مقامات آشنا با موضع اسلامآباد میگویند این موضوع «با نگرانی مورد توجه قرار گرفته» به ویژه اینکه آی سی سی بر اساس ادعاهای تاییدنشده عمل کرده و حملات مستند تروریستی علیه شهروندان و بازیکنان پاکستانی را نادیده گرفته است
مقامات تأکید کردهاند که عملیاتهای پاکستان «در چارچوب قوانین بینالمللی و حق دفاع مشروع طبق ماده ۵۱ منشور سازمان ملل» انجام شده است
تحلیلگران میگویند این ماجرا بحث درباره بیطرفی واقعی آی سی سی را دوباره داغ کرده و نشان میدهد که ورزش و سیاست روز به روز بیشتر به هم گره میخورند
یک خبرنگار ارشد گفت: «اگر مؤسسات کریکت به تبلیغات تاییدنشده یک رژیمی که متهم به حمایت از شبهنظامیان است واکنش نشان دهند، در واقع دارند اطلاعات نادرست را تحت پوشش همدردی مشروعیت میبخشند
مقامات پاکستانی ضمن رد هدف قرار دادن غیرنظامیان، اذعان دارند که اگر تلفات غیرنظامی ناخواسته در نزدیکی پایگاههای شبهنظامیان رخ داده باشد، «بسیار تأسفآور» است، اما نباید این موضوع بزرگتر مشکل تروریسم مرزی از خاک افغانستان را پنهان کن