سوات – یک افسر لیویز بهنام عبدالکبیر روز دوشنبه زمانی به ضرب گلوله کشته شد که افراد مسلح ناشناس بر تیم واکسین پولیو در قریهٔ بیاکن، ولسوالی مټۀ ولایت سوات، حمله کردند. مقامهای مسئول این خبر را تأیید کردهاند
این حمله تنها یک روز پس از آغاز کمپاین سراسری مبارزه با پولیو صورت گرفت؛ کمپاینی که هدف آن رساندن واکسین به بیش از ۴۵ میلیون کودک در سراسر کشور است. برای تأمین امنیت این روند، ۲۸۵ نیروی پولیس در سطح کشور بهکار گماشته شدهاند
طبق گفتهٔ «محمد عمر خان»، افسر پولیس ولسوالی سوات تیم واکسین، که شامل دو کارمند صحی زن نیز بود، هنگامی که در داخل یک منزل در حال تطبیق قطرههای ضد پولیو بودند، از سوی مهاجمان از تپههای اطراف مورد حمله قرار گرفتند. «کبیر»، که بهعنوان مأمور امنیتی تیم موظف بود، با اصابت چندین گلوله در جا جان باخت
این حمله در منطقهٔ کوهستانی «انزر تنګی» رخ داد، جایی که قبلاً بهعنوان محل فعالیتهای احتمالی جنگجویان شناخته شده بود. نیروهای امنیتی بعداً منطقه را محاصره کرده و عملیات جستوجو را آغاز کردند
وزیر داخلهٔ فدرال، «محسن نقوی»، این حمله را محکوم کرده، از شجاعت کبیر ستایش نمود و وعده داد که «عاملان این جنایت با تمام توان قانون مجازات خواهند شد». او تأکید کرد که حکومت متعهد به حفاظت از کارکنان مبارزه با پولیو است و گفت: «خدمت آنان خط مقدم سلامت عمومی را نمایندگی میکند»
تهدیدی تازه بر تلاشهای محو پولیو
پاکستان هنوز یکی از تنها دو کشور جهان، در کنار افغانستان، است که ویروس پولیوی وحشی در آن در گردش است. با وجود کمپاینهای مکرر واکسین، تیمهای واکسیناسیون و محافظانشان بارها هدف حملات قرار گرفتهاند، بهویژه در مناطقی که نفوذ تحریک طالبان پاکستان و اطلاعات نادرست دربارهٔ واکسیناسیون وجود دارد
آمار رسمی نشان میدهد در سال ۲۰۲۴ میلادی ۷۴ مورد مثبت پولیو ثبت شده و تا سپتمبر ۲۰۲۵، ۲۴ مورد دیگر نیز گزارش شده است. ولایت خیبرپختونخوا بیشترین موارد (۱۶)، سپس سند (۶)، و هرکدام پنجاب و گلگت-بلتستان یک مورد را ثبت کردهاند
مسئولان صحی میگویند کمپاینهای واکسیناسیون در ولسوالیهای پرخطر با وجود خشونتها ادامه خواهد یافت و هماهنگی میان نهادهای صحی و امنیتی تقویت میشود
واکنشهای سیاسی و اتهام نفاق
ورای این تراژیدی، منتقدان میگویند حملهٔ سوات بار دیگر بحث دربارهٔ بیمیلی حکومت ایالتی تحت رهبری حزب تحریک انصاف (پی تی آی) در برخورد قاطع با گروههای تندرو را زنده کرده است
چند روز پیش از این رویداد، «سهیل افریدی»، نخستوزیر تازه انتخابشدهٔ خیبرپختونخوا، اعلام کرد که هیچ عملیات نظامی تازهای علیه جنگجویان راهاندازی نخواهد شد. او در نخستین سخنرانی خود در مجلس گفت: «تا زمانی که ما در قدرت هستیم، اجازهٔ چنین اقداماتی داده نخواهد شد
تحلیلگران هشدار میدهند که چنین اظهاراتی که در قالب «گفتوگو» و «عدم خشونت» مطرح میشود، فضای سیاسی لازم برای تجدید سازمان گروههای تندرو مانند تی تی پی و ارتش آزادیبخش بلوچستان (بی ال ای ) را فراهم میسازد. هر دو گروه در ماههای اخیر حملات خود علیه نیروهای امنیتی، کارکنان صحی و غیرنظامیان را افزایش دادهاند
در سطح فدرال، وزیر اطلاعات «عطا تارار» مستقیماً «عمران خان» را به «حمایت از تروریستان» متهم کرده و گفته است که تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی ) به شاخهٔ نظامی حزب تحریک انصاف تبدیل شده است. او حزب را «تحریک انتشار» (جنبش آشوب) خوانده و افزود برخی سیاستمداران با شعار همدردی عامه مانع عملیات ضدتروریستی میشوند
او گفت: «دولت مصمم است تروریزم را ریشهکن کند. هیچ جایی برای تروریستان وجود ندارد و ما تا نابودی آخرین تروریست آرام نخواهیم نشست
ادامه عملیات ضدتروریستی
سالها است که تندروان تیمهای واکسین و محافظان آنان را، بهویژه در خیبرپختونخوا و بلوچستان، هدف قرار میدهند و آنان را به جاسوسی و پیشبرد اهداف غربی متهم میسازند. تنها در سال ۲۰۲۴، دستکم ۲۰ نفر در جریان کمپاینهای واکسین کشته و ۵۳ تن دیگر زخمی شدند. رویدادهای پیشین در «نوشکی» و «باجور» نیز تهدیدهای مداوم علیه کارکنان صحی صف مقدم را نشان داد
در ماه آگست، دو مورد جدید پولیو در خیبرپختونخوا گزارش شد که شمار مجموعی موارد در سال ۲۰۲۴ را به ۲۳ رساند. این امر نگرانیها را دربارهٔ بازگشت ویروس و از میان رفتن دستاوردهای چند دههای افزایش داد
در حالی که رهبری ایالت با عملیات نظامی مخالف است، نیروهای امنیتی همچنان عملیات هدفمند در سراسر منطقه را ادامه میدهند. در تازهترین عملیات استخباراتی در «تهسیل سپینوام» ولسوالی شمالی وزیرستان، ۲۳ جنگجو کشته و ۱۰ تن دیگر زخمی شدند. به گفتهٔ ISPR، این اقدام نشانهٔ عزم دولت برای ریشهکنسازی تروریزم است
حملات اخیر در سراسر خیبرپختونخوا و مناطق قبایلی نشان میدهد که گروههای تندرو دوباره در حال بازسازی شبکههای خود هستند. تحلیلگران هشدار میدهند که کارشکنی سیاسی حزب تحریک انصاف (پی تی آی ) و موضع دوپهلو نسبت به عملیات ضدتروریستی، نهتنها افراطگرایان را جسورتر میسازد بلکه سالها دستاورد دشوار در مبارزه با تروریزم را نیز تضعیف میکند
تفاوت رویکرد، آشکار است. در زمانی که پی تی آی در قدرت بود، از عملیاتهای ضدتروریستی مانند «ضربِ عضب» و «ردالفساد» بهعنوان نشانههای وحدت ملی تجلیل میکرد؛ اما اکنون رهبری ایالتی همین حزب، اقدامات مشابه را «ظلم دولتی» میخواند چرخشی که منتقدان آن را تصمیمی فرصتطلبانه و خطرناک توصیف میکنند
تحلیلگران به تناقض این موضع اشاره میکنند: در حالی که ادارهٔ تحت رهبری پی تی آی خواهان «خویشتنداری» و «گفتوگو» است، تندروان از خلأ ناشی از این سیاست برای سازماندهی مجدد و حمله استفاده میکنند و بهای آن را افسرانی مانند «عبدالکبیر» میپردازند که هنوز در خط مقدم جنگ ناتمام پاکستان علیه تروریزم قرار دارند
نبردی ادامهدار
برای کارکنان صف مقدم، این جنگ هنوز به پایان نرسیده است. تیمهای واکسین پولیو در خیبرپختونخوا زیر تهدید دایمی فعالیت میکنند، در حالی که خانهبهخانه و با اسکورت پولیس و نیروهای لیوی در مناطق خصمانه به کار ادامه میدهند. مقامهای صحی تأکید دارند که کمپاین محو پولیو «به هر قیمتی» ادامه خواهد یافت
یکی از مقامهای ارشد صحی به ایچ تی ان گفت: «این حملات نهتنها جان کارکنان صحی را تهدید میکند بلکه اعتبار جهانی پاکستان را نیز به خطر میاندازد. هر جان از دسترفته ما را از آیندهای عاری از پولیو دورتر میسازد
در حالی که تحقیقات دربارهٔ قتل افسر لیویز عبدالکبیر ادامه دارد، تحلیلگران هشدار میدهند که موضع دوپهلو و محافظهکارانهٔ سیاسی در برابر تندروان، خطر بر باد رفتن سالها پیشرفت در مبارزه با تروریزم را در پی دارد و ممکن است مأموریتهای صحی را به میدان نبرد تازهای در مبارزهٔ پاکستان با افراطگرایی تبدیل کند
اخبار مرتبط : اظهارات سوهیل افریدی، وزیر اعلیٔ خیبر پختونخوا، دورویی تحریک انصاف در قبال استفاده از زور و سرکوب اعتراضات را برملا ساخت