اسلامآباد — یک گفتوگوی منطقهای مورد انتظار درباره افغانستان، که در ماه آگست به دلیل حساسیتهای سیاسی به تعویق افتاده بود، اکنون قرار است در تاریخ ۲۹–۳۰ سپتمبر در اسلامآباد برگزار شود
برگزارکنندگان میگویند این ابتکار، با عنوان «به سوی وحدت و اعتماد»، بستری خواهد بود برای رهبران افغان و همتایان پاکستانیشان تا در مورد ثبات، همکاری و مشارکت زنان بهصورت فراگیر گفتوگو کنند
این کنفرانس توسط «زنان برای افغانستان» و دانشگاه «مؤسسه ثبات استراتژیک جنوب آسیا» برگزار میشود. در خبرنامهای که روز یکشنبه نشر شد، برگزارکنندگان اعلام کردند: «خوشحالیم که نخستین گفتوگوی منطقهای و روند اسلامآباد برگزار خواهد شد»، و افزودند که این رویداد با هدف «تقویت گفتوگوی فراگیر، درک متقابل و همکاری پایدار» میان رهبران افغان و پاکستانی طراحی شده است
قالب گفتوگوی منطقهای
بر اساس این اعلامیه، گفتوگو شامل بخشهای زیر خواهد بود
نشست ویژه افغانها: مکانی برای رهبران افغان، زنان و مردان، تا آزادانه دیدگاههای خود را مطرح کرده، تبادل نظر نمایند و اصول مشترک برای ثبات، حاکمیت قانون و حمایت دوباره از حقوق و مشارکت زنان را تعریف کنند
نشست مشترک پاکستان–افغانستان: متمرکز بر ایجاد اعتماد، یافتن زمینههای مشترک و پیشبرد یک رویکرد مردممحور برای چالشهای منطقهای
این اعلامیه تأکید کرده است که روند یادشده میخواهد «همکاری میان رهبران افغان و پاکستانی را تقویت کرده، توسعه پایدار را ترویج کند و اهمیت مشارکت زنان و حکومتداری فراگیر را برجسته سازد.» همچنان آمده است: «صلح میان مردم به صلح میان ملتها میانجامد
تعویقهای پیشین
گفتوگوی منطقهای (کنفرانس )اسلامآباد طی سه ماه گذشته چندین بار به تعویق افتاده بود. این نشست در اصل برای ماه جون برنامهریزی شده بود، اما نخست به جولای، سپس به بیست پنج -بیست شش آگست موکول شد. به گزارش روزنامه ملت تاریخ آگست پس از اعتراض رژیم طالبان در کابل لغو گردید
گفته میشود حکومت طالبان از حضور مخالفان افغان، بهویژه چهرههای مرتبط با «جبهه مقاومت ملی» مانند جمالالدین حکمتیار، پسر گلبدین حکمتیار، ناراضی بوده است. هیچ یک از رهبران طالبان به این نشست دعوت نشدهاند
منابع افزودهاند که این تعویقها در پی تلاشهای دیپلماتیک برای جلب رضایت طالبان از مجراهای پنهانی صورت گرفته، که حساسیتهای دعوت از گروههای مخالف افغان در اسلامآباد را برجسته میسازد
مشارکت گسترده
برگزارکنندگان میگویند که فراتر از جناحهای سیاسی، رهبران جامعه مدنی و گروههای زنان نیز بخش اصلی این گفتوگو هستند. در مجموع، به نمایندگان ۳۸ حزب مخالف و نهاد جامعه مدنی افغان دعوتنامه فرستاده شده است که نشاندهنده تلاش برای فراگیری بیشتر است
در خبرنامه تأکید شده است که افغانها «باید فضایی برای سخن گفتن، مشارکت و اندیشیدن مشترک داشته باشند تا ارزشها و منافع مشترک خود را برای کشور و مردمشان تقویت کنند.» همچنان بر همکاری اقتصادی و اعتمادسازی به عنوان سنگبنای آینده روابط افغانستان و پاکستان تأکید شده است
منافع منطقهای
زمان برگزاری این گفتوگو اهمیت ویژه دارد. روابط میان پاکستان و حکومت طالبان در کابل در ماههای اخیر به دلیل فعالیتهای مرزی تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی ) پرتنش بوده است. پاکستان بارها از کابل خواسته است علیه این گروه اقدام کند، در حالی که تلاش کرده روابط دیپلماتیک را نیز باز نگه دارد
کارشناسان میگویند این ابتکار باید بهعنوان یک «ابتکار مردممحور» در نظر گرفته شود نه صرفاً یک روند دولتی. با تأکید بر صدای افغانها، بهویژه زنان، این گفتوگو تلاش میکند بحثها را فراتر از امنیت و ژئوپولیتیک گسترش دهد
واکنشها و چشمانداز
هرچند رژیم طالبان رسماً این گفتوگو را تأیید نکرده است، ناظران معتقدند این تلاش بازتابدهنده کوشش اسلامآباد برای ایجاد مجراهای موازی تعامل در زمانی است که گفتوگوی سنتی دولتبهدولت دشوار شده است
برگزارکنندگان و دانشگاه تأکید دارند که ابتکار آنها فراتر از موضعگیری سیاسی است. در اعلامیه آمده است: «با اولویت دادن به گفتوگو، فراگیری و همکاری، باور داریم این ابتکار میتواند راه را برای روابط قویتر و سودمندتر میان افغانستان و پاکستان، بر پایه وحدت و اعتماد، هموار سازد
گفتوگوی اسلامآباد پیچیدگیهای تعامل با صحنه سیاسی پراکنده افغانستان را آشکار میسازد. از یک سو، این ابتکار نقش پاکستان را به عنوان زمینهساز گردهمایی افغانها برجسته میسازد؛ و از سوی دیگر، دشواری توازنبخشی میان حساسیتهای کابل و نیاز به فراگیری را نشان میدهد
اگر موفق باشد، «روند اسلامآباد» میتواند الگویی از گفتوگو ارائه دهد که دیپلماسی دولتی را با تعامل مردمبا-مردم تکمیل کند. اما اگر طالبان آن را خصمانه تلقی کنند، خطر دارد روابط پاکستان–افغانستان بیشتر تحت فشار قرار گیرد
فعلاً پیام اسلامآباد روشن است: همانگونه که در اعلامیه آمده است، صلح میان مردم، راه صلح میان ملتها است