واشنگتن/اسلام‌آباد – ایالات متحده معافیت هند برای فعالیت در بندر چابهار ایران را لغو کرده و به این ترتیب به یک معافیت هفت‌ساله پایان داد که دهلی نو را از تحریم‌ها محافظت می‌کرد. این تصمیم که از تاریخ ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۵ لازم‌الاجرا است، بخشی از کارزار «فشار حداکثری» واشنگتن علیه تهران اعلام شده است
معافیت مذکور که در سال ۲۰۱۸ بر اساس قانون آزادی ایران و مقابله با اشاعه صادر شده بود، به هند و سایر شرکا اجازه می‌داد تا بدون مواجهه با مجازات، به کار روی بندر ادامه دهند
وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد: «پس از اجرایی شدن لغو معافیت، افرادی که در بندر چابهار فعالیت می‌کنند یا در سایر فعالیت‌های ذکرشده در قانون مقابله با اشاعه صادر مشارکت دارند، ممکن است در معرض تحریم قرار بگیرند.» این وزارت‌خانه افزود که این اقدام «در راستای سیاست فشار حداکثری رئیس‌جمهور ترامپ برای منزوی ساختن رژیم ایران» انجام شده است
دالان استراتیژیک برای هند
بندر چابهار از اهمیت استراتیژیک برای هند برخوردار است، زیرا یک مسیر تجاری به افغانستان و آسیای مرکزی فراهم می‌سازد که از پاکستان عبور نمی‌کند. وزارت خارجه ایالات متحده در اعلامیه‌ای به تاریخ ۱۶ سپتامبر گفت: «پس از اجرایی شدن لغو معافیت، افرادی که در بندر چابهار فعالیت می‌کنند یا در سایر فعالیت‌های ذکرشده در قانون مقابله با اشاعه صادر مشارکت دارند، ممکن است در معرض تحریم قرار بگیرند.» این اقدام به گفته این وزارت‌خانه، «در راستای سیاست فشار حداکثری رئیس‌جمهور ترامپ برای منزوی ساختن رژیم ایران» اتخاذ شده است
مقامات هندی تاکنون به‌گونه علنی واکنش نشان نداده‌اند، اما تحلیل‌گران می‌گویند این تصمیم جاه‌طلبی‌های دهلی‌نو برای دسترسی منطقه‌ای و گسترش نفوذ را با پیچیدگی مواجه می‌سازد
این اقدام در حالی انجام می‌شود که واشنگتن فشار تحریم‌ها را بر صادرات نفت ایران، سکتور بانکی و ارتباطات تجاری جهانی این کشور تشدید کرده است؛ بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر برای نگه‌داشتن تهران در تنگنا
چابهار و گوادر به‌عنوان بندرهای خواهر
لغو معافیت در زمانی صورت گرفته که توافق هند و ایران برای ادامه همکاری در بندر چابهار تمدید شده است؛ هم‌زمان با تلاش‌های تهران برای مقابله با چهار دهه تحریم‌های اقتصادی و انزوای بین‌المللی. این محدودیت‌ها اقتصاد ایران را فلج کرده و فرصت‌های توسعه‌ای آن را محدود ساخته‌اند، و اکنون ایران در پی یافتن مسیرهای تجاری بدیل برای کاهش فشارهای اقتصادی است
در همین حال، پاکستان تأکید کرده است که ایران حق دارد ابتکارات تجاری خود را نه به‌عنوان اقدامات خصمانه، بلکه به‌عنوان راه‌هایی برای بقا و پایداری دنبال کند. مقامات در اسلام‌آباد تأکید کرده‌اند که تلاش‌های تهران برای احیای دالان‌های تجاری، گام‌هایی مشروع در راستای دستیابی به حاکمیت اقتصادی است
پاکستان با رد برداشت‌ها از رقابت، تأکید کرده که چابهار و گوادر پروژه‌های رقیب نیستند، بلکه «بندرهای خواهر» اند که می‌توانند یکدیگر را در تقویت اتصال منطقه‌ای تکمیل کنند. اسلام‌آباد روایت‌هایی را که این دو بندر را در برابر هم قرار می‌دهند، رد کرده و گفته است که همکاری، نه تقابل، باید شاخص توسعه منطقه‌ای باشد
پاکستان همچنین اشاره کرده که تلاش‌های ایران برای برقراری ارتباط با هند، چین و روسیه، تلاشی برای رهایی از انزوا و پیوستن مجدد به یک نظم جهانی چندقطبی است. اسلام‌آباد با تأکید بر همبستگی خود، اعلام کرده که ایران سزاوار توسعه، عزت و رفاه است و از کشورهای مسلمان خواسته تا از تهران در مبارزه‌اش برای ثبات حمایت کنند
تحلیل‌گران می‌گویند لغو معافیت بندر چابهار می‌تواند نقشه تجارتی جنوب آسیا را دگرگون سازد؛ چرخش بیشتر ایران به‌سوی چین و روسیه را تسریع بخشد و در عین حال به پاکستان فرصتی دهد تا بندر گوادر را به‌عنوان یک قطب مکمل برای اتصال منطقه‌ای معرفی کند
