اسلام‌آباد — زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین ایالات متحده در امور افغانستان، از پاکستان خواسته است تا عملیات نظامی جاری خود علیه گروه ممنوعه تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی ) را متوقف کند و به جای آن، مسیر مذاکرات را دنبال نماید؛ پیشنهادی که با وجود تاریخچه خشونت‌آمیز این گروه و نقض مکرر آتش‌بس‌های پیشین مطرح شده است
خلیلزاد در پستی در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) در روز یکشنبه نوشت که این حمله نظامی ممکن است به بی‌ثباتی بیشتر دامن بزند. او افزود: «خشونت میان نیروهای امنیتی پاکستان و طالبان پاکستانی منجر به کشته شدن تعداد قابل توجهی از نیروهای امنیتی و شهروندان شده است.» وی از تغییر رویکرد از راه‌حل نظامی به راهکار سیاسی حمایت کرد
اظهارات او بازتاب گفته‌های عمران خان، نخست‌وزیر پیشین پاکستان، است که از زندان نیز راه‌حل نظامی را «اشتباه» توصیف کرده است. اما تحلیل‌گران یادآور می‌شوند که ابتکارهای صلح پیشین با تحریک طالبان پاکستان بارها شکست خورده‌اند و پس از آتش‌بس‌های کوتاه‌مدت، حملات شبه‌نظامیان افزایش یافته است
تحلیل‌گران معتقدند که تعبیر خلیلزاد، شباهت نادرستی بین مبارزه پاکستان با تحریک طالبان پاکستان و جنگ آمریکا در افغانستان ایجاد می‌کند. زمینه‌ها، بازیگران و منافع کاملاً متفاوت است و این مقایسه، هم تاریخ و هم واقعیت‌های کنونی را اشتباه می‌فهمد
سابقه شکست مذاکرات
خلیلزاد از پاکستان خواسته است که با تحریک طالبان پاکستان یک «استراتژی سیاسی قابل اعتماد» اتخاذ کند و تأکید کرده که اقدامات نظامی نمی‌تواند صلح پایدار ایجاد کند. اما اسلام‌آباد پیش از این چنین راهی را پیموده است. از سال ۲۰۰۷ به این سو، دولت‌های مختلف مذاکراتی با این گروه انجام داده‌اند، از جمله یک جرگه ۵۷ نفری بزرگان در سال ۲۰۲۲ که به کابل سفر کرد، اما مذاکرات پس از آنکه تحریک طالبان پاکستان خواستار بازگرداندن ادغام مناطق قبایلی با خیبر پختونخوا شد، فروپاشید. این گروه آتش‌بس را سریع کنار گذاشت و حملات را افزایش داد
مسئولان تأکید می‌کنند که هر دور مذاکرات به تحریک طالبان پاکستان فرصت بازسازی و بازگشت به خشونت داده است، در حالی که خواسته‌های این گروه خلاف قانون اساسی و دشمن‌گرایانه نسبت به حاکمیت پاکستان است
این سوابق نشان می‌دهد که پاکستان پیش‌تر مسیر «صلح سیاسی» را امتحان کرده است، اما خشونت‌ها تشدید شده‌اند. مذاکرات به جای حل مشکل، بارها شبه‌نظامیان را جسورتر کرده است
موضع اسلام‌آباد
خلیلزاد در دوران نمایندگی ویژه آمریکا گفته بود که پاکستان واشینگتن را به مذاکره با طالبان افغانستان تشویق کرده است. در پست اخیر خود نوشت: «زمان آن رسیده است که پاکستان هم چنین اقدامی را مدنظر قرار دهد
با این حال، تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که تحریک طالبان پاکستان را نمی‌توان با روند توسعه طالبان افغانستان یکسان دانست
اسلام‌آباد تأکید دارد که برخلاف طالبان افغانستان که نیروی شورشی علیه نیروهای خارجی و دولت شکننده کابل است، تحریک طالبان پاکستان یک گروه تروریستی ممنوعه است که علیه خود پاکستان جنگ می‌کند، مدارس، بازارها و نیروهای امنیتی را هدف قرار می‌دهد و از پناهگاه‌های امن در آن سوی مرز عملیات می‌کند
این موضوع درباره شکل‌دهی به دولت یا توسعه سیاسی نیست؛ بلکه درباره نابود کردن شبکه تروریستی است که بر علیه حاکمیت و ثبات پاکستان فعالیت می‌کند
حتی عملیات جاری سربکاف نیز تنها پس از فروپاشی مذاکرات ۱۴ روزه آغاز شد. مسئولان می‌گویند سیاست‌های گذشته نرمش در برابر شبه‌نظامیان فقط آنها را جسورتر کرده و به آنها فرصت بازسازی و افزایش خشونت داده است
زمینه‌های سیاسی داخلی
درخواست خلیلزاد هم‌راستا با انتقاد عمران خان است که ارتش را متهم کرده عملیات‌ها را صرفاً برای «راضی کردن لابی‌هایی که مخالف دولت افغانستان هستند» راه‌اندازی می‌کند. این اظهارات در حالی مطرح شد که نخست‌وزیر شهباز شریف، در مراسم گرامیداشت ۱۹ سرباز کشته شده، به افغانستان هشدار داد که باید بین روابط با پاکستان یا هم‌سویی با تحریک طالبان پاکستان یکی را انتخاب کند
مقام‌های پاکستانی می‌گویند از ماه اپریل تاکنون، اسلام‌آباد بارها از طریق مجراهای دیپلماتیک از کابل خواسته است که جلو فعالیت‌های تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی ) را بگیرد، اما حملات این گروه تنها شدت یافته است. حتی چین، با آنکه یکی از ذی‌نفعان اصلی در بازسازی افغانستان است، نتوانسته طالبان را به مهار معنادار این گروه وادار کند
مسئولیت اصلی در این زمینه بر دوش کابل است؛ نه برای مداخله در راهبرد داخلی پاکستان، بلکه برای جلوگیری از استفاده خاک افغانستان توسط تی تی پی و گروه‌های هم‌پیمان آن علیه یک کشور همسایه—در چارچوب قوانین بین‌المللی و توافق‌نامه دوحه
تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که اظهارات نرم حزب تحریک انصاف (پی تی آی) در قبال تی تی پی و حامیان افغان آن، اجماع ملی علیه افراط‌گرایی را تضعیف کرده و تلاش‌های ضد تروریستی و روایت رسمی دولت را با چالش روبه‌رو می‌سازد
اخبار مرتبط : یک همنوایی خطرناک برای گفتگو
معضل اصلی
برای اسلام‌آباد، معضل همچنان حل‌نشده باقی مانده است: عملیات‌های نظامی می‌توانند تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی ) را در کوتاه‌مدت سرکوب کنند، اما تلاش‌های مکرر برای گفت‌وگو، نتوانسته‌اند صلح پایدار به‌ارمغان بیاورند. با افزایش دوباره خشونت‌ها در شمال‌غرب پاکستان و بلوچستان، بحثی که خلیلزاد آن را دوباره مطرح کرده، نشان‌دهنده‌ی نیاز فوری است تا همه نیروهای سیاسی از رویکردهای مصالحه‌آمیز دست بکشند و با صدایی واحد، شفاف و قاطعانه، اعلام موضع عدم مدارا با تی تی پی صادر کنند. همزمان، افغانستان باید به تعهدات خود در توافق‌نامه‌ها پایبند بماند و قوانین بین‌المللی را رعایت کند
مقام‌های پاکستانی تأکید می‌کنند که مبارزه‌ی پاکستان با تی تی پی اساساً با جنگ آمریکا در افغانستان متفاوت است؛ چرا که اینجا یک دولت دارای حاکمیت با یک گروه تروریستی ممنوعه که از آن سوی مرز فعالیت می‌کند، روبه‌روست. به باور آنها، ثبات پایدار نه از راه مشروعیت دادن به شورشیان از مسیر گفت‌وگو، بلکه از طریق نابودی پناهگاه‌ها، قطع ارتباطات خارجی و ترکیب اقدامات امنیتی با برنامه‌های توسعه‌ای برای شهروندان صلح‌جو به‌دست خواهد آمد
