پسران نخست وزیر پیشین زندانی، عمران خان، وارد صحنه سیاسی شده و از رهبران جهانی خواستند تا در مورد محاکمه پدرشان در پاکستان مداخله کنند. در یک ظاهر نادر مشترک در برنامه «پیرز مورگان آنسنسورد» که به تاریخ اول اگست نشر شد، سلیمان و قاسم خان پس از سالها سکوت، نگرانی خود را در مورد آنچه شرایط وحشتناک زندان و تهدید جدی بر جان پدرشان توصیف کردند، ابراز داشتند
ظهور آنها واکنشهای تندی را در پاکستان برانگیخته است، جایی که منتقدان این دو برادر را متهم میکنند که از طریق رسانههای غربی علیه نظام قضایی و روند قانونی پاکستان سخن میگویند، در حالی که خود در خارج با امتیازات زندگی میکنند
داستان دو واقعیت
عمران خان، که فعلاً به جرم فساد به ۱۴ سال زندان محکوم شده، تمام اتهامات را رد کرده است. پسران او که تمام عمرشان را در بریتانیا گذراندهاند، اکنون ادعا دارند که پدرشان قربانی تعقیب سیاسی شده و در شرایط ناامن، غیربهداشتی و تهدیدآمیز از بابت ترور یا مسمومیت نگهداری میشود
در جریان مصاحبه، آنان گفتند که نزدیک به سه سال است پدرشان را ندیدهاند و این فاصله را ناشی از موانع قانونی و بوروکراتیک خواندند. همچنان گفتند که همسر پدرشان، بشری بیبی، که به هفت سال زندان محکوم شده، نیز در شرایط انفرادی مشابه نگهداری میشود
این ادعاها که برای مخاطبین بینالمللی بیان شد، بحثهای داخلی در مورد امتیازات سیاسی، خشم گزینشی، و نگاه خارجی به مسائل حقوقی ملی را دوباره زنده کرده است
از قطعاً نه تا لطفاً قطعاً
آنچه بیش از همه توجهها را جلب کرد، درخواست مستقیم پسران عمران خان از دونالد ترامپ و مقامات بریتانیا برای مداخله بود. این درخواست در تضاد شدید با سخنان پدرشان در دوران قدرت قرار دارد، زمانی که او با قاطعیت در برابر نفوذ غرب ایستادگی کرد و جمله معروف «قطعاً نه» را در پاسخ به درخواست نظامی امریکا بر زبان آورد
اکنون منتقدان میگویند خانواده او موضع خود را بهطور کامل تغییر دادهاند
این تضاد از چشم ناظران سیاسی پنهان نمانده است. تغییر از ایستادگی ملیگرایانه به لابیگری عاطفی در خارج، بهعنوان چرخشی مهم در روایت حزب تحریک انصاف (پی تی تی ) قلمداد میشود، که باعث شده برخی آن را نفاق و فرصتطلبی بخوانند
میدان حقوقی در برابر میدان سیاسی
دولت پاکستان تأکید دارد که دستگیری و محکومیت عمران خان از طریق روند قانونی و با حضور وکلای مدافع انجام شده و روند قضایی شفاف، مطابق قانون اساسی و بدون دخالت اجرایی بوده است
تحلیلگران حقوقی میگویند هرچند تعقیب سیاسی در برخی کشورها یک نگرانی مشروع است، اما دادگاههایی که عمران خان را محکوم کردهاند همان نهادهاییاند که خود او در دوران زمامداری برای هدف قرار دادن مخالفان سیاسیاش از آنها استفاده کرده بود
به گفته کارشناسان، این دیدگاه که قانون فقط زمانی اهمیت دارد که با منافع سیاسی همخوان باشد، اکنون بهعنوان یکی از دلایل رد ادعاهای خانواده او مطرح شده است
از لهجه بریتانیایی تا واقعیت پاکستانی
یکی دیگر از نکات مورد انتقاد، هویت و سبک زندگی پیامرسانان است. قاسم و سلیمان، که شهروندان بریتانیا بوده و هرگز زیر نظام حقوقی پاکستان زندگی نکردهاند، در این مصاحبه با شور و حرارت از دموکراسی، حقوق بشر و وضعیت سیاسی در پاکستان صحبت کردند
بسیاری در داخل کشور، این اقدام ناگهانی را یک حرکت تبلیغاتی حسابشده میدانند که هدفش احیای جایگاه سیاسی پدرشان است نه یک تلاش واقعی برای عدالت
روایت در برابر ملت
زمانبندی این کارزار رسانهای، که با حساسیتهای دیپلماتیک و بازآرایی سیاسی داخلی همزمان شده، نشان از یک استراتژی گستردهتر برای بینالمللی ساختن قضیه حقوقی عمران خان دارد. ناظران میگویند خانواده او تلاش دارد تا با بهرهگیری از احساسات و رسانههای پُرنفوذ، روایت را از پاسخگویی حقوقی به قربانیسازی سیاسی تغییر دهد
با این حال، بدون ارائه اسناد موثق در مورد طرحهای ترور یا بدرفتاری، مقامات پاکستانی این ادعاها را گمانهزنی و غیرمسؤولانه دانستهاند. هیچ نهاد بینالمللی حقوق بشری تا کنون این ادعاها را تأیید نکرده است
کمپینی پُر از تضاد
با وجود احساسات در حرفهایشان، پسران خان هنوز به چند پرسش کلیدی پاسخ ندادهاند: چرا حالا، پس از سالها سکوت؟ چرا نتیجه روند قانونی پاکستان را رد میکنند بدون ارائه مدارک مستند؟ و چرا به همان فشار خارجی پناه میبرند که پدرشان آن را محکوم میکرد؟
منتقدان میگویند این تضادها آشکار است: از «توطئههای خارجی» تا «نجات از خارج»، روایت عمران خان چرخشی کامل کرده و اکنون پسرانش در نقش اصلی یک سناریو ظاهر شدهاند که برای مخاطبان خارج از کشور تنظیم شده است
آینده چه خواهد بود؟
هنوز روشن نیست که این درخواست پر سروصدا، به فشار دیپلماتیک یا تغییر افکار عمومی منجر خواهد شد یا نه. رهبری پاکستان همچنان بر تعهد خود به حاکمیت قانون، روند قانونی و استقلال نهادها تأکید میکند؛ ارزشهایی که گرچه اغلب مورد بحثاند، اما در قانون اساسی درج شدهاند
در حالی که این مصاحبه در میان مخاطبان آنلاین و در میان جوامع مهاجر پُررنگ شده، یک لایه دیگر به میراث پُرچالش عمران خان افزوده است – میراثی که اکنون بهاندازه دادگاههای داخلی، توسط رسانههای خارجی نیز شکل میگیرد
اما در داخل پاکستان، کشوری درگیر بحران سیاسی، فشار اقتصادی و فرسودگی نهادی، این پرسش باقیست: آیا درخواستهایی که از استدیویی در لندن نشر میشود، واقعاً میتواند بر مسیر عدالت در اسلامآباد اثرگذار باشد؟ یا این نیز فصلی دیگر از سرگذشت یک چهره مردمی است که به زندانی بدل شد، جایی که احساسات با حاکمیت برخورد کرد و قانون چشم نبست؟
اخبار مرتبط : مقامها: عمران خان در زندان از تسهیلات ویژه و کمکهای حقوقی برخوردار است