روسیه نخستین کشوری شد که به‌گونهٔ رسمی حکومت طالبان را به رسمیت شناخت

کابل – در یک اقدام مهم ژئوپولیتیکی، روسیه به‌گونهٔ رسمی امارت اسلامی افغانستان را به رسمیت شناخت. این اعلام طی دیدار میان سفیر روسیه، دیمیتری ژیرنوف، و وزیر امور خارجه افغانستان، امیرخان متقی، در کابل صورت گرفت

وزیر امور خارجه افغانستان از این تصمیم به‌گرمی استقبال کرد و آن را «یک نقطهٔ عطف تاریخی» خواند که روابط دوجانبه را عمیق‌تر ساخته و درهای جدیدی برای همکاری میان دو کشور خواهد گشود

امیرخان متقی گفت: «ما از فدراسیون روسیه که به‌گونهٔ رسمی ما را به رسمیت شناخته، استقبال می‌کنیم. ما نقش وصل‌کننده میان فدراسیون روسیه و جنوب آسیا را بازی خواهیم کرد.»

تصمیمی راهبردی

روسیه با به رسمیت شناختن رسمی امارت اسلامی افغانستان، گامی مهم در تحولات ژئوپولیتیکی منطقه برداشت؛ تصمیمی که نقطهٔ عطفی در تلاش‌های افغانستان برای کسب مشروعیت بین‌المللی پس از بازگشت طالبان به قدرت در ماه اگست ۲۰۲۱ محسوب می‌شود. در حالی‌که بسیاری از کشورهای غربی در تعامل رسمی با حکومت تحت رهبری طالبان تردید نشان داده‌اند، روسیه اکنون با این اقدام، موضع خود را به‌گونهٔ روشن تثبیت کرده است

این اقدام چندان غیرمنتظره نیست. از سال ۲۰۲۱ بدین‌سو، مسکو حضور دیپلماتیک خود را در کابل حفظ کرده و با مقام‌های طالبان گفت‌وگوهای منظم داشته است. مقام‌های روسی در تعاملات‌شان با رهبری جدید افغانستان بر ثبات، امنیت منطقه‌ای و مبارزه با تروریزم تأکید کرده‌اند. اکنون با رسمیت‌یافتن این روابط، انتظار می‌رود این تلاش‌های دیپلماتیک گسترش یابد

سفیر ژیرنوف؛ دیپلوماتی باتجربه

در مرکز این تحول، دیمیتری آ. ژیرنوف، نمایندهٔ رسمی روسیه در افغانستان قرار دارد. ژیرنوف متولد سال ۱۹۷۷ است و در سال ۲۰۰۰ از مؤسسهٔ دولتی روابط بین‌الملل مسکو (MGIMO) فارغ‌التحصیل شده و بلافاصله به وزارت خارجهٔ روسیه پیوست

او در طول سال‌ها در نقش‌های مختلف در وزارت خارجه و مأموریت‌های خارجی خدمت کرده است. از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ به‌عنوان مشاور وزیر در سفارت روسیه در واشنگتن ایفای وظیفه نمود؛ آن‌هم در دوره‌ای پرتنش میان آمریکا و روسیه. مهارت‌ها و تجربه‌های دیپلماتیک او باعث شد تا در ۲۹ اپریل ۲۰۲۰ از سوی رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین به‌عنوان سفیر فوق‌العاده و مختار در افغانستان گماشته شود

ژیرنوف دارای دکترای علوم سیاسی بوده و به زبان‌های انگلیسی و چینی مسلط است. در سال ۲۰۱۷ نیز به رتبهٔ دیپلوماتیک فرستادهٔ فوق‌العاده و وزیر مختار (درجه دوم) ارتقا یافت. وی متأهل است و به عنوان یکی از چهره‌های کلیدی در سیاست خارجی روسیه در آسیای میانه شناخته می‌شود

پیامدهای گسترده‌تر

این تصمیم می‌تواند فراتر از روابط دوجانبه کابل و مسکو تأثیرگذار باشد. احتمال دارد که شناسایی رسمی روسیه دیگر بازیگران منطقه‌ای مانند چین، ایران و جمهوری‌های آسیای میانه را نیز به سمت تعمیق روابط با افغانستان سوق دهد. همچنان ممکن است بر کشورهای غربی نیز فشار وارد شود تا موضع دیپلماتیک خود را بازنگری کنند.

در حالی‌که امارت اسلامی با تحریم‌ها، دارایی‌های منجمدشده و عدم مشروعیت رسمی بین‌المللی مواجه است و به دلیل نقض حقوق بشر، به‌ویژه محدودیت‌ها بر زنان و دختران، با انتقادهای گسترده‌ای روبرو می‌باشد، روسیه تمرکز خود را بر ثبات منطقه و جلوگیری از گسترش گروه‌هایی مانند داعش خراسان گذاشته است.

گام بعدی چیست؟

اکنون که شناسایی رسمی صورت گرفته، احتمال می‌رود گام‌های بعدی شامل توافق‌نامه‌های رسمی در زمینه‌های تجارت، زیربنا و همکاری‌های امنیتی منطقه‌ای باشد. همچنان ممکن است روسیه تلاش کند تا افغانستان را دوباره در نهادها و مجامع منطقه‌ای بگنجاند و زمینهٔ کمک‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری‌های درازمدت را فراهم سازد.

این تصمیم تاریخی، فصل جدیدی را در روابط افغانستان و روسیه گشوده و از رویکردی عمل‌گرایانه در سیاست خارجی مسکو حکایت دارد

رسمیت‌یافتن دیپلماتیک که زمانی نمادین بود، اکنون مسیر تعامل عملی را هموار کرده است