قمار ترامپ در غزه: چشم‌انداز امپریالیستی یا نقض حقوقی؟

آیا طرح ترامپ برای غزه، در صورت اجرا، ایالات متحده را در معرض تحریم قرار خواهد داد؟ پیشنهاد او برای «مالکیت» غزه و جابجایی ساکنان آن، از همین حالا خشم جهانی را برانگیخته است. ویدیو تولیدشده با هوش مصنوعی که نسخه‌ای آینده‌نگرانه از «ترامپ غزه» را به تصویر می‌کشد، طوفانی سیاسی به پا کرده است. آیا این یک چشم‌انداز برای بازسازی است، یا ترکیبی خطرناک از استبداد و تبلیغات؟ بیایید بررسی کنیم که آیا این طرح واقعاً «ترامپریالیسم» است.

ترامپ پیشنهاد داد که ایالات متحده باید کنترل و مالکیت غزه را به‌دست گیرد و پس از پایان جنگ، اداره طولانی‌مدت آن را بر عهده داشته باشد. او این سخنان را در تاریخ ۴ فبروری در کاخ سفید به نتانیاهو ابراز کرد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل—که از سوی محکمه بین‌المللی جزا (ICC) به دلیل ارتکاب احتمالی جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت در جنگ اخیر اسرائیل و حماس تحت پیگرد قرار دارد—در هنگام این اعلامیه در کنار ترامپ ایستاده بود. نتانیاهو در آغاز واکنش صریحی نشان نداد، اما آن را «انقلابی و خلاقانه» خواند و گفت که «می‌تواند تاریخ را تغییر دهد.» او بعدها افزود که اسرائیل به «طرح رئیس‌جمهور ترامپ برای ایجاد یک غزه متفاوت» متعهد است.

پس از این اعلامیه، دولت ترامپ پیام‌های متضادی ارسال کرده است. در تاریخ ۵ فبروری، قصر سفید جابجایی فلسطینیان را «موقتی» خواند. اما ترامپ در مصاحبه با فاکس نیوز در تاریخ ۱۰ فبروری، سخنان متفاوتی بیان کرد. او گفت که فلسطینی‌ها به غزه بازنخواهند گشت چون برای‌شان «خانه‌هایی بسیار بهتر… و یک مکان دائمی» در نظر گرفته شده است. با همین چند جمله، او هرگونه امید باقی‌مانده برای راه‌حل دو دولتی در اسرائیل را نابود کرد. ترامپ پیشنهاد کرد که باقی‌مانده سکونت‌گاه‌های فلسطینی پس از ۱۵ ماه جنگ کاملاً نابود شود و نزدیک به ۲ میلیون نفر از غزه بیرون رانده شوند تا زمینه برای ایجاد یک «ریویرا در شرق میانه» تحت کنترل آمریکا فراهم گردد.

در تاریخ ۲۶ فبروری، رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده، دونالد ترامپ، یک ویدیوی موسیقیایی تولیدشده با هوش مصنوعی را در صفحهٔ Truth Social خود منتشر کرد که بازسازی آینده‌نگرانه و پرزرق‌وبرق «ترامپ غزه» را به تصویر می‌کشد—پس از اخراج اجباری ۲.۲ میلیون باشندگان غزه. این کلیپ عجیب شامل مجسمه‌های طلایی ترامپ، رقصندگان ریش‌دار، و خود ترامپ است که همراه با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، می‌رقصد و استراحت می‌کند؛ همه‌چیز در کنار آهنگی پرنشاط که این دگرگونی خیالی را جشن می‌گیرد. دقیقاً در اینجا است که مفهوم «ترامپریالیسم» برجسته می‌شود—ترامپ غزه را نه به‌عنوان یک بحران انسانی و جنگ، بلکه فرصتی برای رشد سرمایه‌گذاری‌های آمریکایی و ثروت‌سازی می‌بیند—بازتابی از همان سلطه‌جویی اقتصادی سنتی ایالات متحده که در نظریه سیاسی پوپولیستی «آمریکا اول» ریشه دارد.

این کلیپ با واکنش‌های گسترده منفی در رسانه‌های اجتماعی روبه‌رو شد. به گزارش مجله نیوزویک، اکثریت نظرات کاربران فیسبوک منفی بود. بسیاری با عصبانیت واکنش نشان دادند و گفتند که فلسطینی‌ها هرگز سرزمین خود را در غزه ترک نخواهند کرد. این واکنش‌ها عمدتاً با موضع رهبران عرب هم‌خوانی دارد؛ چنان‌که مقام‌های تشکیلات خودگردان فلسطین در کرانهٔ باختری، طرح ترامپ را «نقض جدی حقوق بین‌الملل» خوانده‌اند.

با این حال، استیو ویتکاف، نمایندهٔ ترامپ در امور خاورمیانه، طرح ترامپ را نه تمرکز بر راه‌حل دو دولتی، بلکه نگاهی به «چگونگی دستیابی فلسطینیان به یک زندگی بهتر» از طریق آموزش، فرصت‌های شغلی و رشد اقتصادی توصیف کرده است. او در حالی‌که گفت: «شاید باید در مورد امکان بازگشت در آینده صحبت کنیم»، افزود که «در حال حاضر، غزه یک طرح بازسازی درازمدت است.»

چشم‌انداز ترامپ برای غزه، بیش‌تر شبیه به بازسازی عراق پس از ۲۰۱۱ است تا مثلاً بهبودی اقتصادی اروپا پس از جنگ جهانی دوم. هیچ نشانه‌ای از یک برنامه مارشال برای غزه وجود ندارد؛ در عوض، احتمالاً سرمایه‌گذاری‌های خصوصی آمریکایی برای ساخت مجتمع‌های لوکس ساحلی و شهرک‌های محصور برای ثروتمندان سرازیر خواهد شد. در همین حال، به نظر می‌رسد ترامپ انتظار دارد که کشورهای همسایهٔ اسرائیل هزینهٔ خروج فلسطینی‌ها از غزه و اسکان مجدد آنان را در خاک بیگانه پرداخت کنند.

چنان‌که همیشه، هیچ‌گونه پیچیدگی یا تفکر دقیق در ذهن ترامپ دیده نمی‌شود. نگرش او صرفاً معامله‌محور است—آمریکا سود می‌برد و شخص ترامپ نیز به‌عنوان «صلح‌آفرین» بیش‌ترین بهره را می‌برد. بنابراین، طرح او برای غزه را می‌توان مصداق روشنی از شعار «آمریکا اول» دانست. اما این طرح برای بسیاری از مردم آمریکا هشداردهنده است، همان‌گونه که در سراسر جهان با تمسخر و ناباوری مواجه شده است. ترامپ طرف‌دار جنگ نیست. حمایت او از اوکراین دوپهلو بوده و بارها تهدید کرده که آمریکا را از ناتو خارج خواهد کرد. او باور دارد که هر مشکلی با «یک معامله» حل می‌شود. اما طرح ترامپ برای غزه ممکن است به اعزام هزاران سرباز آمریکایی به غزه منجر شود—آن‌هم برای سال‌ها و با خطر مرگ روزمره. آیا مردم عادی آمریکا از این وضعیت سود می‌برند؟

نکته‌ای که باید بر آن تأمل کرد این است که طرح ترامپ برای غزه دقیقاً چیست؟

طرح پیشنهادی دونالد ترامپ شامل جابجایی اجباری فلسطینی‌ها به مصر و اردن و در عین حال رهبری روند بازسازی غزه توسط ایالات متحده آمریکا است. ترامپ مدعی است که این اقدام می‌تواند «ثبات» را تضمین کند، اما هر دو کشور میزبان این ایده را قاطعانه رد کرده‌اند و هشدار داده‌اند که چنین اقدامی می‌تواند به بی‌ثباتی منطقه‌ای و نقض آشکار حقوق بین‌الملل منجر شود.

اظهارات ترامپ در حالی مطرح شده که اسرائیل و حماس آماده می‌شوند تا وارد مرحلهٔ بعدی مذاکرات آتش‌بس شوند—مرحله‌ای که احتمالاً شامل آزادی بقیه گروگان‌ها (زنده یا مرده) و احتمال عقب‌نشینی کامل اسرائیل از نوار غزه خواهد بود. تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که پیشنهاد ترامپ می‌تواند این مذاکرات حساس را به‌شدت پیچیده و مختل کند.

آیا طرح ترامپ از سوی کشورهای عربی تأیید شد؟

پیشنهاد ترامپ برای اینکه آمریکا کنترل غزه را در دست گیرد و جمعیت فلسطینی آن را جابجا کند، با محکومیت گسترده در سراسر خاورمیانه مواجه شده است—حتی از سوی متحدان کلیدی عرب واشنگتن. مصر و اردن، دو بازیگر مهم منطقه‌ای، این طرح را قویاً رد کرده‌اند و گفته‌اند که این پیشنهاد می‌تواند نظم منطقه‌ای را مختل کرده و مغایر با اصول حقوق بین‌الملل باشد. اتحادیه عرب نیز این اظهارات را نکوهش کرده و هشدار داده است که چنین طرحی می‌تواند تنش‌ها را تشدید کرده و تلاش‌ها برای راه‌حل دو‌دولتی را تضعیف کند.

واکنش کمیته یهودیان آمریکایی (AJC) چیست؟

کمیته یهودیان آمریکایی (AJC) از بخشی از اظهارات ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی ۴ فبروری، که در آن حمایت بی‌قید و شرط از امنیت اسرائیل، آزادی گروگان‌ها، و مقابله با نفوذ ایران تأکید شده بود، استقبال کرد.

با این حال، AJC در بیانیه‌ای به نقل از مدیر عاملش، تد دویچ، اعلام کرد:

«در عین حال، اظهارات شگفت‌انگیز، نگران‌کننده و مبهم رئیس‌جمهور دربارهٔ طرح آمریکا برای ‘تسلط’ و ‘مالکیت’ بر غزه و جابجایی جمعیت آن، پرسش‌هایی را برمی‌انگیزد—نخستین پرسش در مورد تأثیر این اظهارات بر توافق آزادی گروگان‌ها است. آزادی تمامی گروگان‌های باقی‌مانده و تحقق هدف نهایی توافق—یعنی پایان دادن به حکومت حماس بر غزه—باید همچنان اولویت آمریکا و اسرائیل باقی بماند.»

آیا طرح ترامپ سبب هرج‌ومرج خواهد شد؟

در حال حاضر، طرح ترامپ هیچ برنامهٔ جامع و عملیاتی دقیقی نیست. اما صرفاً اظهارات او موجب ایجاد آشوب شده است. ترس گسترده‌ای در میان مردم فلسطین ایجاد شده و مشخص است که ترامپ قاطعانه در کنار اسرائیل ایستاده و هیچ توجهی به خواسته‌های ملت فلسطین ندارد.

این اظهارات همچنین ملی‌گرایان افراطی در دولت نتانیاهو را جسور کرده است. برای مثال، ایتمار بن گویر، که تا همین اواخر عضو کابینه بود، در شبکه X نوشت که «تشویق به مهاجرت فلسطینی‌ها از غزه» تنها راهکار درست برای پایان جنگ است. اگر چنین چهره‌هایی دوباره در عرصه تصمیم‌گیری قدرت بگیرند، صلح شکننده در غزه ممکن است به‌کلی از میان برود.

دیدگاه دونالد ترامپ برای تبدیل غزه به «ریویرای خاورمیانه»، در هماهنگی با اسرائیل، با سیاست‌هایی هم‌راستا است که توسط محکمه بین‌المللی عدلیه (ICJ) غیرقانونی دانسته شده‌اند. اظهارات او که در آن از نخل‌ها و میدان‌های گلف تحت کنترل آمریکا سخن می‌گوید، به‌طور قابل توجهی اکثر فلسطینیان را نادیده می‌گیرد. چنین طرحی بازتابی از تحمیل خام سلطهٔ اقتصادی و نظامی ایالات متحده است—راهی که احتمال صلح پایدار را کم می‌سازد و بیشتر زمینهٔ تشدید تنش و درگیری در غزه و سراسر منطقه را فراهم می‌کند.

پیشنهاد رئیس‌جمهور ترامپ برای تخلیهٔ جمعیت غزه و بازسازی آن تحت مدیریت آمریکا، به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان طرحی غیرعملی و مغایر با حقوق بین‌الملل محکوم شده است. جامعهٔ جهانی، به‌ویژه کشورهای عربی، از تلاش‌های بازسازی‌ای حمایت می‌کنند که حقوق فلسطینیان را محترم شمرده و ثبات منطقه‌ای را حفظ کند. خلاصه اینکه، طرح ترامپ برای غزه بیشتر بر منافع اقتصادی آمریکا استوار است و ذهنیت تجاری ترامپ را به نمایش می‌گذارد تا یک تلاش واقعی برای صلح. هرگونه طرحی که نمایندهٔ ارادهٔ مردم غزه نباشد، به احتمال زیاد با شکست مواجه خواهد شد و همچنین با انتقاد شدید از سوی جهان روبرو خواهد شد.

نظرات ارائه‌شده در این مقاله صرفاً متعلق به نویسنده است و لزوماً بازتاب‌دهندهٔ سیاست تحریریهٔ شبکهٔ هندوکش تریبیون نمی‌باشد.